En met dat vloeibare water op het oppervlak van de rode planeet, lijkt deze – opnieuw – leefbaarder dan gedacht.
Verschillende Marsmissies hebben aangetoond dat de omstandigheden op Mars in het verleden heel gunstig waren voor leven. De planeet zou miljarden jaren geleden aangenaam warm zijn geweest en ook behoorlijk wat oppervlaktewater hebben geherbergd. Vandaag de dag is dat echter anders. De planeet is vrij koud en droog. Hier en daar is wat ijs te vinden. Maar vloeibaar water – een vereiste voor het leven zoals wij dat kennen – lijkt zeldzaam op Mars. “Mars heeft heel veel koude, ijsrijke gebieden en heel veel warme ijsvrije gebieden, maar ijsrijke gebieden waar de temperatuur boven het vriespunt uitkomt, zijn bijna niet te vinden. En dat is nu net de plek waar vloeibaar water zou kunnen ontstaan,” legt onderzoeker Norbert Schorghofer uit.
Vloeibaar water
In het blad The Astrophysical Journal schrijft Schorghofer nu echter dat hij een plek gevonden heeft waar dat vloeibare water – kortdurend en in een specifieke periode in het jaar – toch kan ontstaan. “Dit heeft enorme implicaties voor de leefbaarheid van Mars,” zo vertelt hij aan Scientias.nl. “Alle levensvormen op aarde hebben op een gegeven moment vloeibaar water nodig, dus vloeibaar water is een universele vereiste (voor leven zoals wij dat kennen, red.).”
Rijp
Maar waar en onder welke omstandigheden ontstaat dat vloeibare water dan? Schorghofer doet het in zijn paper uitgebreid uit de doeken. Het gebeurt allemaal op gematigde breedte, in de schaduw van grote keien die op het oppervlak van Mars rusten. Deze keien werpen een schaduw op het oppervlak, waarin de temperatuur lager ligt dan in het omringende gebied. Op dat koude plekje kan zich hier gedurende de Martiaanse winter rijp opbouwen. Waterdamp dat in de atmosfeer van Mars te vinden is, gaat er over in ijs. Wanneer de zon vervolgens in de lente haar stralen over de rijp laat glijden, warmt het ijs razendsnel op. Berekeningen van Schorghofer wijzen uit dat de temperatuur in een ochtendje tijd kan oplopen van -128 graden Celsius naar slechts -10 graden Celsius. Nu zul je denken: dat is nog te weinig om het ijs te laten smelten. Klopt. Maar dan heb je geen rekening gehouden met zout. “Zout komt overvloedig voor op Mars,” aldus Schorghofer. En wanneer het ijs op zoutrijke grond rust, komt het smeltpunt ervan lager te liggen. Heel concreet betekent dat, dat het ijs al bij een temperatuur van -10 graden Celsius smelt. Zo ontstaat er vloeibaar, zout water op het oppervlak van Mars.
Viking 2
Om hoeveel zout water het gaat, weet Schorghofer niet precies. “De hoeveelheid is lastig te voorspellen. Lang geleden zag de Viking 2-lander een 100 micrometer dikke laag rijp, dus dat lijkt een realistische hoeveelheid te zijn. Het komt neer op slechts een tiende van een millimeter dikke laag water. Maar voor microben zou dat al heel veel zijn.” Lang houdt het vloeibare water echter geen stand. “Het verdwijnt binnen een dag of twee weer in de atmosfeer.” Waarna het hele verhaal zich in een volgend Marsjaar weer herhaalt.
Zout
De theorie van Schorghofer vereist waterdamp, waarvan we reeds weten dat het in de atmosfeer van Mars te vinden is. Maar ook zoutrijke grond. Zoals Schorghofer al opmerkte, komt dat vrij veelvuldig voor op Mars. “Hoewel het wel op specifieke plekken te vinden is, zouden er heel veel plekken moeten zijn die de juiste typen zouten en de juiste hoeveelheden zout herbergen.”
Het werk van Schorghofen heeft niet alleen implicaties voor de leefbaarheid van Mars, maar ook voor toekomstige reizen naar de rode planeet. Zoals het er nu naar uitziet, zullen ergens in het volgende decennium – dus na 2030 – de eerste mensen voet zetten op Mars. In aanloop daarnaartoe zullen naar verwachting nog heel wat Marsrovers en andere robots naar de rode planeet worden gestuurd voor onderzoek en ter voorbereiding op de komst van mensen. En het lijkt verstandig dat zowel de robots als de eerste astronauten zich verre houden van de door Schorghofer beschreven plekken waar vloeibaar, zout water kan ontstaan. “Zowel astronauten als robotische rovers moeten voorkomen dat ze het vloeibare water ‘besmetten’ met aardse levensvormen,” stelt Schorghofer. Die levensvormen kunnen later immers onterecht worden aangezien als Martiaanse bewoners of – erger nog – eventuele Martiaanse microben uitroeien nog voor we ze ontdekt hebben.
