Vanochtend is ESA’s LISA Pathfinder succesvol gelanceerd vanaf de Europese lanceerbasis in Frans-Guyana. Deze ruimtesonde probeert zwaartekrachtsgolven te meten in de ruimte.
De lancering vond vanochtend om 05:04 uur Nederlandse tijd plaats. Zeven minuten later – nadat de loskoppeling van de eerste drie trappen van de Vega-raket – werd LISA Pathfinder in een lage baan (LEO) om de aarde geplaatst. De komende twee weken zal het ruimtevaartuig zichzelf in een andere positie manoeuvreren, waardoor LISA vanaf begin 2016 om de zon draait.
LISA gaat op jacht naar Einsteins (on)gelijk. Albert Einstein stelde zwaartekracht voor als een vervorming van de ruimtetijd. Daarbij geldt: hoe zwaarder een object, des te sterker de vervorming van de ruimtetijd eromheen. Twee extreem zware objecten die snel om elkaar heen draaien of met elkaar in botsing komen – denk bijvoorbeeld aan samensmeltende superzware gaten – zouden rimpelingen in die ruimtetijd veroorzaken, zo voorspelde Einstein bijna 100 jaar geleden. Of we die rimpelingen ooit zouden kunnen meten? Einstein dacht van niet. Maar anno 2015 denken wetenschappers dat ze de zwaartekrachtsgolven – die met de snelheid van het licht door het heelal reizen – wel moeten kunnen meten.
In 2034 wordt eLISA gelanceerd, een ruimtesonde die de voorspelde zwaartekrachtsgolven gaat meten. Omdat wetenschappers nog niet weten of de technologie werkt, is nu eerst de demo-ruimtesonde LISA Pathfinder gelanceerd. Aan boord van de LISA Pathfinder bevinden zich twee goud-platinablokjes die 40 centimeter uit elkaar zweven. LISA moet aantonen dat de twee blokjes in vrij val blijven en dus verschoond blijven van alle niet door de zwaartekracht veroorzaakte verstoringen. De afstand tussen de twee blokjes wordt met een supernauwkeurige liniaal gemeten, namelijk laserlicht.
De onderzoekers hopen dat de variatie in afstand tussen de blokjes dicht bij het nulpunt blijft. “Als deze blokjes dan straks in eLISA op grote afstand van elkaar worden gezet, zien we toch alléén de variaties die door zwaartekrachtsgolven worden veroorzaakt,” legt onderzoeker Martijn Smit uit. “En dat is de bedoeling.”
Als het lukt om zwaartekrachtsgolven op te vangen, dan is dat het begin van een nieuw tijdperk voor astronomen. In tegenstelling tot elektromagnetische straling reizen zwaartekrachtsgolven overal doorheen. “Het is een compleet nieuwe manier om extreme objecten in de ruimte te bestuderen,” zegt wetenschapper Gijs Nelemans. “Met eLISA kunnen sterrenkundigen compacte dubbelsterren in de hele Melkweg bestuderen en samensmeltende superzware zwarte gaten tot voorbij de verste sterrenstelsels die we nu kennen. Maar waarschijnlijk levert de missie ook nieuwe fundamentele natuurkunde op.”
Hieronder de video van de lancering:
