Wetenschappers zagen in Australië hoe de evolutie zich voor hun ogen voltrok. De hagedis Saiphos equalis legt normaal gesproken eitjes, maar individuen van dezelfde soort die in de hogere en koudere bergen wonen, zijn daar vanaf gestapt. Zij zijn levendbarend geworden. En dat is historisch gezien niet ongewoon, zo blijkt uit onderzoek.
Wetenschappers dachten altijd dat de overgang van eitjes naar levendbarendheid bijzonder lastig was. Er moet namelijk nogal wat veranderen voordat een hagedis in staat is om het kroost levend op de aarde te zetten. Het eerste probleem is voedsel. Bij zoogdieren die levendbarend zijn, krijgt het kleintje voedsel via de placenta. Bij dieren die eieren leggen, haalt het kleintje het voedsel uit het ei en de eischaal.
Mix
Er zijn soorten vissen en reptielen die een mix van beide hanteren. Ze zijn levendbarend, maar het kindje in hen groeit toch in een eischaal. Alleen is die schaal extreem dun. Bij de geboorte zijn de kleintjes bedekt met een dun membraan, dat is het overblijfsel van de ‘eierschaal’. Maar deze methode zorgt ook voor problemen: de dunne schaal biedt namelijk niet voldoende voedingsstoffen.
Eerste stapjes
De onderzoekers bestudeerden de Saiphos equalis om te achterhalen hoe deze het probleem van de voeding oplost. “We zien dat de baarmoeder calcium afscheidt en dat wordt door de embryo opgenomen,” legt onderzoeker James Stewart uit. “Het zijn eigenlijk de eerste stapjes in de evolutie van een placenta in reptielen.”
Kwetsbaar
Beide reguliere methodes om ter wereld te komen, hebben voor- en nadelen. Eieren zijn kwetsbaar: roofdieren kunnen ze pakken of het weer kan er grip op krijgen. Maar een levend kindje in de buik kan weer meer van de moeder vergen. In het geval van deze hagedis lijkt het erop dat de moeders in de koude bergen zich dat ook realiseren. Zij houden hun jongen langer in hun buik om ze te beschermen tegen gevaren en kou. Maar om de kleintjes zolang bij zich te houden, moeten ze ze wel levend baren.
De studie suggereert dat het overstappen van de ene op de andere methode niet ongewoon is. Tenminste: niet in historisch opzicht. “Het is relatief gemakkelijk om de overstap te maken,” weet Stewart. “We zien dit al snel als een hele complexe overgang, maar het lijkt erop dat het in sommige gevallen veel gemakkelijker is dan gedacht.”
De foto bij dit artikel is gemaakt door Rebecca A. Pyles.
