Explosieve inslagen kunnen de verschillen tussen Uranus en Neptunus verklaren

De twee buren lijken op elkaar, maar houden er eveneens een aantal opvallende verschillen op na.

Uranus en Neptunus zijn de buitenste planeten van ons zonnestelsel. Ze zijn bijna even groot, hebben waarschijnlijk ongeveer dezelfde samenstelling en bevinden zich op vergelijkbare afstand van onze zon. “Er bestaan echter ook een aantal opvallende verschillen tussen de twee planeten die om uitleg vragen,” zegt onderzoeker Christian Reinhardt.

Zonnestelsel
Kijken we naar de planeten in ons zonnestelsel, dan valt op dat Uranus en Neptunus volstrekt anders zijn dan de binnenste planeten. Ook lijken Uranus en Neptunus niet op de gasreuzen Jupiter en Saturnus. “Er wordt vaak aangenomen dat Uranus en Neptunus op dezelfde manier gevormd zijn,” legt onderzoeker Alice Chau uit. Dit zou gemakkelijk hun zeer vergelijkbare massa en mogelijke samenstelling kunnen verklaren. Maar waar komen de verschillen dan vandaan?

Verschillen
Misschien wel het meest opvallende verschil tussen de twee buurplaneten heeft te maken met hun rotatiehoeken. Zo bevindt Uranus zich met zijn manen in een 97 graden gekantelde baan. Het betekent dat de ijsreus ten opzichte van onze zon in tegengestelde richting roteert; een fenomeen dat ook wel retrograad wordt genoemd. Neptunus houdt er daarentegen een meer uitgelijnde baan op na.

Manen
Ook de satellietsystemen van beide planeten zijn anders. De omloopbanen van de belangrijkste manen van Uranus suggereren dat deze manen zijn gevormd uit een puinschijf, vergelijkbaar met hoe de maan rond de aarde ontstond. Neptunus’ grootste maan Triton is echter waarschijnlijk op een hele andere manier tot stand gekomen. Mogelijk was dit ooit een planetoïde die door de zwaartekracht van Neptunus is ingevangen.

De vorming van Uranus en Neptunus. Afbeelding: Reinhardt & Helled, ICS, University of Zürich

Botsingen
De grote vraag is waar deze verschillen tussen de twee ijsreuzen precies vandaan komen. En met behulp van computersimulaties heeft het onderzoeksteam een mogelijke verklaring gevonden voor dit al lang bestaande onopgeloste mysterie. In hun studie, gepubliceerd in het vakblad Monthly Notices of the Royal Astronomical Society stellen ze voor dat twee gigantische inslagen mogelijk ten grondslag liggen.

Verklaring
Lang geleden klapte mogelijk een hemellichaam ten grootte van ongeveer 1 tot 3 aardmassa’s op beide planeten. In het geval van Uranus heeft een meer schampende botsing ertoe geleid dat de planeet een beetje scheef kwam te staan. Dit heeft mogelijk geen verdere gevolgen gehad voor het binnenste van de planeet, maar kan wel de wat vreemde stand van de planeet en zijn manen verklaren. Neptunus kreeg daarentegen een frontale botsing te verduren. Hierdoor zou het binnenste van deze planeet wel zijn aangetast. Volgens de onderzoekers zou het goed kunnen dat er hierdoor geen puinschijf is ontstaan. En dat zou achter het ontbreken van grote manen met regelmatige banen kunnen zitten.

Of deze theorie klopt, zal in vervolgonderzoek moeten blijken. En dat komt wellicht sneller dan je denkt. NASA overweegt momenteel namelijk om een allereerste bezoekje te gaan brengen aan Neptunus. Want geloof het of niet: we hebben deze ijsreus – net als Uranus – nog nooit met een degelijk bezoekje vereerd. Een sonde zou niet alleen Neptunus, maar ook zijn maan Triton aan een nader onderzoek moeten onderwerpen. En misschien kan de orbiter zelfs een landertje meevoeren dat voet op Triton zet en vanaf daar onder meer fantastische foto’s maakt van de hemel waaraan de machtige Neptunus schittert. Het onderzoek levert niet alleen meer informatie op over ons eigen zonnestelsel, maar is ook van groot belang voor ons begrip van andere zonnestelsels waarin tot op heden al heel wat ijsreuzen zijn aangetroffen.

Bronmateriaal

"Why Uranus and Neptune are different" - Planet S

Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA/JPL

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd