Geen kernbommen, maar walvissen: wetenschappers ontdekken nieuwe populatie walvissen met behulp van bomdetectoren

Het gezang van het groepje verraadde hen.

Blauwe vinvissen zijn de grootste dieren ter wereld. Maar tegelijkertijd zijn ze ook één van de moeilijkste om te vinden. Niet alleen zijn ze heel zeldzaam – naar schatting heeft minder dan 0,15 procent van de blauwe vinvissen op het zuidelijk halfrond de intensieve walvisvangst overleefd – ze hebben ook een vrij verlegen aard. Toch is een team van wetenschappers ervan overtuigd dat ze een nieuwe populatie walvissen hebben ontdekt. En wel op een hele bijzondere manier.

Bomdetector
Al bijna twee decennia worden er geavanceerde onderwatermicrofoons gebruikt om geluidsgolven van mogelijke atoombomtests te detecteren. Deze opnames – die daarnaast ook vele andere gedetailleerde oceaangeluiden opvangen – zijn beschikbaar voor wetenschappers om te gebruiken voor oceaanonderzoek. In de nieuwe studie boog een team zich over de verzamelde gegevens van de bomdetectoren toen ze ineens een ongewoon sterk signaal opvingen: een onbekend walvislied.

Walvisgezang
De onderzoekers besloten het lied grondig te bestuderen en onder andere de structuur, de frequentie en het tempo van het gezang in kaart te brengen. Dankzij deze analyse wist het team te onthullen dat het gezang aan een groepje dwerg blauwe vinvissen toebehoort: de kleinste ondersoort van de blauwe vinvis. Maar dit specifieke groepje was nog niet eerder in het gebied gespot.

Het betekent dat de onderzoekers een nieuwe populatie walvissen hebben ontdekt in het midden van de Indische oceaan. En het was het krachtige gezang van dit groepje dat hen verraadde. Het team heeft de nieuwe populatie ‘Chagos’ genoemd, naar de nabijgelegen Chagoseilanden. “We weten niet hoeveel walvissen er in deze groep zitten, maar we vermoeden dat het er veel zijn door het enorme geroep dat we hoorden,” zegt de enthousiaste onderzoeker Tracey Rogers. “Ik vind het heel tof dat hetzelfde systeem dat de wereld beschermt tegen atoombommen, ons in staat stelt nieuwe walvispopulaties te vinden. Die kunnen ons op lange termijn zelfs helpen bij het bestuderen van de gezondheid van het mariene milieu.”

Het lied
Net als veel andere walvissen zijn blauwe vinvissen krachtige zangers. Wetenschappers vermoeden dat hun lied tussen de 200 en 500 kilometer ver kan reizen. Deze liedjes zijn laagfrequent en daardoor nauwelijks hoorbaar voor het menselijk oor. Bovendien hebben ze een andere structuur dan die van andere walvissen. “Bultruggen zijn net jazzzangers,” zegt Rogers. “Ze veranderen hun liedjes de hele tijd. Blauwe vinvissen zijn daarentegen traditioneler. Ze zingen een heel gestructureerd, eenvoudig lied.” Bovendien houdt elke populatie er net weer een andere melodie op na. Deze muzikale verschillen zijn vergelijkbaar met de generatietaal tussen mensen. “Het is fascinerend dat in de Indische oceaan dieren elkaar voortdurend kruisen, maar dat walvissen uit verschillende regio’s hun kenmerkende gezang behouden,” zegt Rogers. “Hun liedjes zijn als een vingerafdruk waarmee we ze kunnen volgen terwijl ze duizenden kilometers reizen.”

Visuele waarnemingen
Hoewel het team sterk vermoedt dat ze inderdaad een nieuwe populatie walvissen hebben ontdekt, moet dit nog wel door middel van visuele waarnemingen bevestigd worden. En dat kan nog weleens een behoorlijke kluif worden. Het is namelijk een hele uitdaging om zo’n ongrijpbaar dier met eigen ogen te aanschouwen. En dus het is onwaarschijnlijk dat de bevindingen uit deze studie op korte termijn worden geverifieerd. Als visuele waarnemingen deze nieuwe populatie echter bevestigen, zou dit de vijfde groep dwerg blauwe vinvissen zijn die in de Indische Oceaan is ontdekt.

De onderzoekers zijn er van overtuigd dat ze het bij het juiste eind hebben en dat ze echt een tot voor kort onbekend groepje hebben gehoord. “En als het toch geen blauwe vinvis is, zingt hij zeker als één,” besluit onderzoeker Emmanuelle Leroy.