Gelukt! Marshelikopter maakt een eerste vlucht op de rode planeet

En daarmee schrijft de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie geschiedenis: het is de allereerste helikoptervlucht op een andere planeet.

De eerste poging om Ingenuity de lucht in te krijgen, vond vanmorgen om 9.30 uur (Nederlandse tijd) al plaats. Maar door de enorme afstand tussen de aarde en Mars duurde het even voor de van Ingenuity afkomstige data – via Perseverance, die de data weer doorstuurde naar de Mars Reconnaissance Orbiter, die de data doorzette naar de aarde – weer bij NASA’s Jet Propulsion Laboratory arriveerde. En dus zat er voor de onderzoekers op aarde niets anders op dan een paar uur te nagelbijten. Maar rond 12.45 uur (Nederlandse tijd) kwam het verlossende woord. De helikopter is opgestegen en weer heelhuids geland.

Gelukt!
Tijdens deze eerste testvlucht was het de bedoeling dat Ingenuity met een snelheid van 1 meter per seconde naar een hoogte van 3 meter zou vliegen. Daar zou de helikopter zo’n dertig seconden moeten blijven hangen, alvorens weer langzaam terug te keren naar het Marsoppervlak. En de eerste data onthullen dat dat is gelukt. Het is mogelijk om te vliegen op Mars!

Tevens trakteerde Ingenuity ons direct op een mooie foto, gemaakt terwijl deze in de lucht hing. Op de foto zien we de schaduw van Ingenuity op het Marsoppervlak.

Afbeelding: NASA.

En daar bleef het niet bij! Marsrover Perseverance zat namelijk op de eerste rij en maakte fantastische beelden van een vliegende en landende helikopter.

Opgelucht
De opluchting is groot in NASA’s Jet Propulsion Laboratory. Veel tijd om te genieten van deze eerste mijlpaal in de korte Ingenuity-missie is er echter niet. Met de eerste testvlucht is een 30 dagen durende periode geopend waarin er meerdere testvluchten gemaakt dienen te worden. NASA hoopt Ingenuity de komende maand nog zo’n vier keer de lucht in te krijgen. Tijdens die testvluchten moet de helikopter telkens ietsje verder en ietsje hoger vliegen.

Na meerdere succesvolle testvluchten is het ongetwijfeld een kwestie van tijd voor we nog meer helikopters op Mars in actie gaan zien. Toekomstige robotische – en nog wat later ook bemande – Marsmissies zouden namelijk eveneens met een helikopter kunnen worden uitgerust. Deze toekomstige Marshelikopters kunnen bijvoorbeeld het gebied rondom de landingsplaats gedetailleerd in beeld brengen en onthullen waar rovers het beste naar toe kunnen rijden. Of onderzoek doen in gebieden die voor rovers lastig toegankelijk zijn. En tijdens de latere bemande missies kunnen de helikopters helpen om lichte ladingen op het oppervlak van Mars te verplaatsen.

Demonstratiemissie
Ingenuity is een demonstratiemissie. NASA wil tijdens deze missie louter achterhalen of het überhaupt mogelijk is om op Mars te vliegen. Want Mars is wel een beetje anders dan de aarde. Zo beschikt deze over een veel dunnere atmosfeer, waardoor een helikopter ook veel harder moet werken om in de lucht te blijven. NASA heeft dat ondervangen door een helikopter te ontwikkelen met rotoren die meer dan 2500 omwentelingen per minuut kunnen maken. Ter vergelijking: helikopters op aarde hebben rotoren die zo’n 400 tot 500 omwentelingen per minuut maken. Daarnaast is Ingenuity bijzonder licht gemaakt; het helikoptertje weegt nog geen 2 kilo.

Over Ingenuity
Ingenuity arriveerde in februari samen met Marsrover Perseverance op de rode planeet. Eind maart bracht Perseverance – die de kleine helikopter op zijn buik droeg – naar de plek waar de eerste testvlucht moest gaan plaatsvinden. Die plek was zorgvuldig gekozen; het gaat om een gebied dat vrij vlak is en weinig obstakels kent. Eenmaal daar aangekomen, werd de helikopter – die op ingenieuze wijze onder Perseverance opgevouwen zat – voorzichtig uitgevouwen en op Mars gezet. Daarna maakte Perseverance zich uit de voeten en stond de helikopter er alleen voor. Tot grote opluchting van NASA doorstond het helikoptertje de ijzige Marsnacht. En niets leek een eerste testvlucht in de weg te staan.

Uitstel
Maar tijdens het testen van de rotoren stuitte NASA anderhalve week toch op problemen die een uitstel van de eerste testvlucht – die oorspronkelijk voor 8 april gepland stond – afdwongen. De problemen ontstonden toen NASA de helikopter vanuit de pre-flight-modus in de flight-modus wilde zetten. De zogenoemde watchdog timer gooide daarbij roet in het eten. Deze timer is ontworpen om het systeem bij de minste of geringste afwijking – onafhankelijk van de input van mensen die honderden miljoenen kilometers verderop zitten en bij problemen dus niet snel kunnen handelen – stil te leggen. Waarom de watchdog timer ingreep, is nog niet helemaal duidelijk. Maar dat weerhield NASA er niet van om haastig een oplossing te bedenken waardoor de helikopter mogelijk toch spoedig het luchtruim kon kiezen; men paste de timing van de commando’s die Ingenuity vanaf de aarde ontvangt en die de helikopter aanzetten om over te schakelen in de flight-modus, iets aan. Het is een weinig ingrijpende oplossing, die naar schatting in 85 procent van de pogingen om het luchtruim te kiezen werkt en bovendien volkomen veilig is. Want: werkt het niet, dan grijpt de watchdog timer weer in en wordt alles stilgelegd.

Test
Afgelopen vrijdag werd deze aanpak al met succes gebruikt. De helikopter schakelde toen succesvol over naar de flight-modus en liet zijn rotoren – terwijl deze stevig met vier pootjes op aarde bleef staan – al eens razendsnel draaien. NASA was dan ook optimistisch dat het ook vandaag zou gaan lukken. En zoniet, dan was er nog geen man overboord, want dan zou men het later deze week gewoon nog eens proberen. “Ons team behandelt de eerste poging om te vliegen als een raketlancering,” zo legde projectmanager MiMi Aung eerder uit. “We doen alles om er een succes van te maken, maar we weten ook dat we de poging misschien moeten schrappen om het later nog eens te proberen.”

Maar dat is dus niet nodig; Ingenuity heeft direct gepresteerd. De komende weken zullen we ongetwijfeld nog veel meer horen van deze kleine heldhaftige helikopter, die de weg vrijmaakt om Mars – en wellicht in de toekomst ook andere planeten – op een radicaal andere manier te gaan verkennen.

Bronmateriaal

NASA

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd