‘Gevaccineerde Britten worden in januari opzettelijk met het coronavirus geïnfecteerd’

Human challenge trials moeten versneld uitwijzen of het vaccin werkt.

Dat meldt The Financial Times. Het nieuws wordt via Twitter bevestigd door 1DaySooner, een organisatie die al enkele maanden pleit voor de toepassing van zogenoemde human challenge trials en al duizenden proefpersonen heeft verzameld die bereid zijn om zich tegen COVID-19 te laten vaccineren en zich vervolgens opzettelijk met het virus te laten besmetten. Volgens de organisatie zijn de voorbereidingen voor de human challenge trials in volle gang.

Versnelling
Onduidelijk is nog welk kandidaatvaccin getest gaat worden. En waar de proeven precies plaats gaan vinden. Volgens 1DaySooner zal het aantal mensen dat straks eerst gevaccineerd wordt om kort daarna met het virus te worden besmet, tussen de 100 en 200 liggen. Gegadigden zijn er in ieder geval genoeg: via de site van 1DaySooner hebben zich al meer dan 37.000 vrijwilligers, waaronder zo’n 2000 Britten, gemeld.

Een human challenge trial kan versneld inzicht geven in de effectiviteit – en veiligheid – van kandidaatvaccins en er dus ook tot leiden dat die vaccins sneller goedgekeurd en verspreid kunnen worden. En zo kunnen – zeker nu het coronavirus steeds sneller om zich heen grijpt – heel veel levens gered worden, zo betoogt 1DaySooner, dat eerder dit jaar al pleitte voor de toepassing van deze niet onomstreden proeven.

De tijdswinst
Normaliter kost de ontwikkeling en toetsing van een vaccin veel tijd. Zo moet een vaccin verschillende onderzoeksfasen doorlopen – waarin de veiligheid en effectiviteit wordt getoetst – alvorens ook maar voor goedkeuring in aanmerking te komen. Van groot belang zijn daarbij de drie fasen van klinisch onderzoek, waarbij het vaccin aan steeds grotere groepen mensen wordt toegediend om de effectiviteit en veiligheid te toetsen. In de eerste twee fasen van dit klinisch onderzoek wordt de effectiviteit beoordeeld door bijvoorbeeld te kijken naar de antistoffen die mensen nadat ze het vaccin hebben ontvangen, aanmaken. Maar in de derde fase moet blijken of het vaccin ook daadwerkelijk kan voorkomen dat mensen – als ze in aanraking komen met de ziekteverwekker waartegen het vaccin beschermen moet – ziek worden. In deze fase van het onderzoek wordt een grote groep mensen – vaak gaat het dan om tienduizenden proefpersonen – in tweeën verdeeld, waarna de ene groep het vaccin krijgt toegediend en de andere een placebo. Vervolgens worden deze mensen naar huis gestuurd. En na verloop van tijd moet dan blijken of infecties door de ziekteverwekker waartegen het vaccin beschermen moet daadwerkelijk minder voorkomen onder de groep die gevaccineerd is. Het is een robuust experiment. Maar je kunt je voorstellen dat het experiment veel tijd kost. Je moet tenslotte eigenlijk gaan zitten wachten tot proefpersonen met de ziekteverwekker in aanraking komen. En voor het goede moeten behoorlijk wat van de proefpersonen aan de ziekteverwekker worden blootgesteld, wil je overtuigend aan kunnen tonen dat er een significant verschil is tussen de frequentie waarmee de ziekte onder de met het vaccin ingeënte en de met een placebo ingeënte groepen voorkomt. Juist deze derde fase van klinisch onderzoek kan enorm versneld worden als je niet hoeft te gaan zitten wachten tot mensen het virus in hun dagelijks leven oplopen, maar je ze er opzettelijk – onder gecontroleerde omstandigheden – aan kunt blootstellen.

Pokken, tyfus en cholera
Human challenge trials zijn geen radicaal nieuw idee. Ze zijn in het verleden bijvoorbeeld ook gebruikt om vaccins tegen bijvoorbeeld cholera, tyfus en de pokken te testen. En ook wetenschappelijk gezien kun je er meer van leren dan van experimenten waarin je gaat zitten wachten tot mensen de ziekteverwekker waartegen ze zijn ingeënt in hun dagelijks leven tegenkomen. “Met gecontroleerde menselijke infectiemodellen weet je precies wanneer mensen aan de ziekteverwekker zijn blootgesteld, dus kun je ook de infectiereactie en de bescherming die het vaccin biedt direct en accuraat bestuderen,” legt onderzoeker Claire Waddington, verbonden aan de Universiteit van Cambridge uit. Ze is niet betrokken bij de Britse plannen, maar stippelde eerder wel de route voor andere challenge trials uit.

Protocollen
De waarde van human challenge trials staat dus buiten kijf. Maar hoe zit het met de kosten? Want het opzettelijk besmetten van mensen is niet zonder risico. “Veiligheid is tijdens dit soort studies altijd van het grootste belang,” bevestigt Waddington. 1DaySooner stelde eerder dit jaar in een open brief dan ook al enkele richtlijnen op waaraan voldaan moet worden om de human challenge trials veilig en ethisch te laten verlopen. Zo zouden proefpersonen relatief jong en in goede gezondheid moeten zijn. “De kans dat mensen tussen de 20 en 29 jaar oud aan het coronavirus bezwijken, is vergelijkbaar met de sterftekans van levende nierdonoren,” zo is in de open brief te lezen. Nierdonatie is een vrij veelvoorkomende procedure die in grove lijnen wel te vergelijken is met de human challenge trials, zo meldt de brief, omdat deze procedure eveneens gerechtvaardigd wordt doordat de donor toestemming geeft en anderen ermee geholpen zijn. Daarnaast is het van belang dat deelnemers goed in de gaten worden gehouden en kunnen rekenen op de best mogelijk zorg. Ook is het heel belangrijk dat proefpersonen vrijwillig deelnemen en weten waar ze aan beginnen. En tenslotte moet er nauwkeurig toezicht worden gehouden op de proeven.

Hoewel 1DaySooner daarmee al een duidelijke voorzet heeft gegeven, blijft nog onduidelijk welke protocollen er straks in Groot-Brittannië omarmd worden. 1DaySooner hoopt dat deze spoedig worden vrijgegeven. Ook pleit de organisatie voor een Challenge Study Center waarin de proefpersonen gedurende het onderzoek hun intrek kunnen nemen.

Vaccins
Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) zijn er momenteel zo’n 187 coronavaccins in ontwikkeling. 38 ervan worden reeds op mensen getest, waarvan er 9 in de derde en laatste fase van klinisch onderzoek zitten. Hoewel de vaccins daarmee voor het grijpen lijken te liggen, kan het juist in die derde fase van klinisch onderzoek – de vuurdoop van het vaccin – nog misgaan en blijken dat een vaccin toch niet veilig of effectief genoeg is. “De kans op mislukking is in elk van de ontwikkelfasen tot het einde aanwezig,” zo stelde het minsterie van Volksgezondheid eerder dit jaar in een persbericht waarin het de aankoop van het Oxfordse coronavaccin aankondigde, maar tevens bekend maakte uit te blijven kijken naar andere veelbelovende vaccins. Wanneer er daadwerkelijk een vaccin beschikbaar komt, blijft dan ook afwachten.

In het verleden lag de wetenschappelijke en ethische standaard waar human challenge trials aan moesten voldoen, soms behoorlijk laag. Een bekend voorbeeld is dat van Edward Jenner, die in de achttiende eeuw het pokkenvaccin ontwikkelde, het toediende aan zijn achtjarige zoon en de jongen daarna opzettelijk met het pokkenvirus besmette. De jongen werd niet ziek en het vaccin bleek – gelukkig – dus te werken en leidde er 200 jaar later toe dat de gevaarlijke ziekte werd uitgeroeid. Vandaag de dag worden human challenge trials heel anders opgezet; gepoogd wordt om de kans op gezondheidsproblemen zo klein mogelijk te houden. Velen zien de aanpak dan ook als aanvaardbaar, zolang er aan specifieke richtlijnen wordt voldaan. Zo ook Alvin Roth, verbonden aan de Stanford University en één van de Nobellaureaten die eerder dit jaar pleiten voor de inzet van human challenge trials in de zoektocht naar een werkend coronavaccin. “Een veilig en effectief vaccin zal ongelofelijk waardevol zijn en hoe eerder het er is, hoe beter,” stelde hij. “Challenge trials zijn logisch. We moeten ze voorzichtig voorbereiden en vervolgens dapper verder gaan.” Een advies dat Britse wetenschappers nu dus ter harte lijken te nemen.

Bronmateriaal

1DaySooner
Afbeelding bovenaan dit artikel: HeungSoon from Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd