Gigantische holte ontdekt onder gevreesde Thwaites-gletsjer

De holte herbergde ooit zo’n 14 miljard ton ijs. En het grootste deel ervan is in de laatste drie jaar verdwenen.

Dat schrijven onderzoekers in het blad Science Advances. Ze baseren zich op radarmetingen en satellietbeelden. “We vermoeden al jaren dat de Thwaites-gletsjer niet helemaal vastzit aan het gesteente eronder,” vertelt onderzoeker Eric Rignot. “Dankzij een nieuwe generatie satellieten kunnen we het eindelijk in detail zien.”

Holte
De beelden wijzen uit dat er onder de Thwaites-gletsjer (zie kader) een enorme holte zit. Deze bevindt zich tussen het ijs van de gletsjer en het onderliggende gesteente. De holte is maar liefst 300 meter hoog en heeft een oppervlak dat grofweg overeenkomt met 2/3 van het oppervlak van Manhattan (dat 59 km2 groot is). De holte moet nog niet zo heel lang geleden 14 miljard ton ijs hebben bevat. Het grootste deel daarvan is in de afgelopen drie jaar weggesmolten. En de holte groeit nog steeds.

Over Thwaites
De Thwaites-gletsjer bevindt zich op West-Antarctica en is momenteel verantwoordelijk voor ongeveer 4 procent van de wereldwijde zeespiegelstijging. Als de gletsjer in zijn geheel zou smelten, zou deze de zeespiegel maar liefst 65 centimeter kunnen laten stijgen. Onderzoekers houden de gletsjer nauwlettend in de gaten. Niet alleen vanwege de zeespiegelstijging die deze op eigen houtje zou kunnen realiseren, maar ook omdat de enorme gletsjer op dit moment omringende gletsjers afremt. Als Thwaites verdwijnt, zullen ook die gletsjers – samen goed voor een zeespiegelstijging van 2,4 meter als ze in hun geheel verdwijnen – sneller ijs gaan verliezen.

De aanwezigheid van zo’n grote holte is zorgwekkend, omdat deze opgevuld wordt met (opwarmend) oceaanwater. “En als er meer hitte en water onder de gletsjer komt, smelt deze sneller,” aldus onderzoeker Pietro Milillo.

Interactie tussen gletsjer en oceaan
Gletsjers kunnen op verschillende manieren ijs verliezen. Een warmere atmosfeer kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat ze aan het oppervlak smelten. Maar ze kunnen ook van onderaf smelten, als warm water steeds dieper onder de gletsjer weet door te dringen. Vaak is het echter een combinatie van factoren. Je kunt het een beetje vergelijken met een vastgelopen boot die weer gaat drijven als je de zware lading eruit haalt. Op vergelijkbare wijze kan smelt aan het oppervlak van een gletsjer ervoor zorgen dat deze loskomt van het onderliggende gesteente en dus gaat drijven. Oceaanwater vult de holte die ontstaat en tast de gletsjer van onderaf aan. Een beter begrip van de interactie tussen gletsjerijs en de oceaan is belangrijk, omdat het onderzoekers helpt om nauwkeuriger te voorspellen welke veranderingen een gletsjer in de toekomst gaat doormaken en welke impact deze veranderingen op de zeespiegelstijging hebben.

In het geval van de Thwaites-gletsjer blijkt de situatie best complex te zijn. De enorme holte bevindt zich aan de westzijde van de gletsjer. Eb en vloed zorgt er hier voor dat de ‘grounding line’ – het punt waarop een gletsjer loskomt van het onderliggende gesteente en op zeewater gaat drijven – van nature heen en weer schuift in een 3 tot 5 kilometer lange zone. Daarnaast heeft onderzoek uitgewezen dat de grounding line zich sinds 1992 met een vrij stabiele snelheid van 0,6 tot 0,8 kilometer per jaar terugtrekt. Ondanks die vrij stabiele snelheid waarmee de grounding line verder landinwaarts komt te liggen, ligt de snelheid waarmee deze kant van de gletsjer smelt, heel hoog. Aan de andere kant van de gletsjer is het weer heel anders. “Aan de oostelijke kant van de gletsjer trekt de grounding line zich terug middels kleine kanalen die misschien een kilometer breed zijn en als vingers onder de gletsjer grijpen en deze van onderaf laten smelten,” aldus Milillo. In dit gebied is de snelheid waarmee de grounding line zich terugtrekt de laatste decennia verdubbeld, van 0,6 kilometer (in de periode tussen 1992 en 2011) naar 1,2 kilometer per jaar (2011-2017). Ondanks die versnelde terugtrekking ligt de smeltsnelheid hier echter lager dan aan de westzijde van de gletsjers. Het laat wel zien hoe complex de interactie tussen ijs en oceaan kan zijn. Meer onderzoek naar de Thwaites-gletsjer is dan ook noodzakelijk om grip te krijgen op de processen die uiteindelijk kunnen leiden tot het verdwijnen van de gletsjer.

Bronmateriaal

"Huge Cavity in Antarctic Glacier Signals Rapid Decay" - NASA
Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA / OIB / Jeremy Harbeck

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd