Ook de elite had het niet altijd even makkelijk.
Een belangrijke Maya-man die bijna 1300 jaar geleden ter ruste is gelegd, leidde een bevoorrecht maar moeilijk leven. Dat concludeert een onderzoeksteam in een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Latin American Antiquity. Als kind leed de vooraanstaande man waarschijnlijk al aan verscheidende ziektes en als volwassene hielp hij bij de onderhandeling over een alliantie tussen twee machtige dynastieën die vervolgens mislukte. Uiteindelijk stierf de onfortuinlijke man berooid en in relatieve onbekendheid.
Graf
De onderzoekers komen tot deze treurige ontdekkingen na opgravingen in El Palmar; een klein plein in Mexico nabij de grens van Belize en Guatemala. Hier stuitten ze op een met hiërogliefen versierde trap die naar een ceremonieel platform leidde. Nadat deze hiërogliefen ontcijferd waren, onthulden ze de naam Ajpach’ Waal, een diplomaat die in 726 na Christus de koning van Copán ontmoette om een alliantie te smeden met de koning van Calakmul, nabij El Palmar. Onder de vloer van de tempel naast het platform lagen in een kleine kamer menselijke resten. Hoewel begraven op een plek die suggereert dat hij de eigenaar van het platform en de tempel was, troffen de onderzoekers slechts twee kleurrijke versierde potten van klei – geen sieraden of andere grafgiften – naast het stoffelijk overschot aan.
Ajpach’ Waal
Dit raadselachtige graf intrigeerde de onderzoekers. En dus besloten ze meer over de ter ruste gelegde man op te helderen. Het team maakte hiervoor gebruik van verschillende dateringsmethoden en analyses. En daaruit blijkt dat de man – die waarschijnlijk Ajpach’ Waal zelf is – tussen de 35 en 50 jaar oud was toen hij stierf. Waarschijnlijk genoot hij tijdens zijn leven een hoge status. Zo waren de bovenste voortanden gevuld met pyriet en jade. De Maya-elite onderging deze pijnlijke procedure tijdens de pubertijd als een overgangsritueel, die een hogere sociale groep markeert. Het kan zijn dat Ajpach’ Waal de implantaten kreeg toen hij de titel van zijn vader erfde. Daarnaast is zijn schedel aan de achterkant licht afgeplat, waarschijnlijk doordat er tijdens zijn kindertijd een plat voorwerp tegenaan drukte. Dit maakte volgens de Maya’s een persoon aantrekkelijker.
Andere aspecten van de botten zijn echter in tegenspraak met de bevoorrechte status van de man. Zo troffen de onderzoekers verschillende kwalen op het lichaam aan. Denk aan beenvliesontstekingen en andere tekenen die erop wijzen dat Ajpach’ Waal als kind verscheidende ziektes moet hebben gehad of honger heeft geleden. Soortgelijke aandoeningen komen onderzoekers regelmatig in de Maya-wereld tegen. Dit suggereert dan ook dat zelfs Ajpach’ Waal’s hoge status hem niet tegen ondervoeding en ziekte kon beschermen. Daarnaast ontdekten de onderzoekers dat Ajpach’ Waal veel tanden aan de linkerkant van zijn onderkaak had verloren, als gevolg van tandvleesaandoeningen. Ook had hij een pijnlijk abces in zijn mond, waardoor hij mogelijk alleen maar op zacht voedsel kon kauwen. Tot overmaat van ramp had hij ook nog eens artritis in zijn handen, rechterelleboog, linkerknie, linkerenkel en voeten.
Politieke en economische instabiliteit
Alsof al die kwalen nog niet genoeg waren, zat het leven van Ajpach’ Waal ook op andere vlakken niet echt lekker mee. “De heerser van een ondergeschikte dynastie onthoofde de koning van Copán tien jaar na zijn alliantie met Calakmul, die rond dezelfde tijd ook werd verslagen door een rivaliserende dynastie,” vertelt onderzoeker Kenichiro Tsukamoto. “We zien de politieke en economische instabiliteit die op beide gebeurtenissen volgde in de schaarse begrafenis en in een van de ingelegde tanden.” Een gapend gat in de mond van Ajpach’ Waal, gemakkelijk zichtbaar als hij glimlachte of sprak, zou een beschamende, openbare erkenning van de ontbering van El Palmar moeten zijn geweest.
Ajpach’ Waal stierf uiteindelijk met weinig aanzien, vergezeld door verschillende pijnlijke kwaaltjes. “Zijn leven is niet zoals we verwachten op basis van de hiërogliefen,” zegt Tsukamoto. “Veel mensen denken dat de elite van het leven genoot, maar het verhaal is meestal complexer.” Het leven van de vooraanstaande Maya-ambassadeur ging inderdaad niet bepaald over rozen. En hoewel er na de dood van de noodlottige Ajpach’ Waal nog enige tijd mensen in El Palmar bleven wonen, werd het gebied uiteindelijk ook nog eens verlaten en overwoekerd door de jungle.
