Groeiende scheur ontdekt in de Petermann-gletsjer

Grote vraag is natuurlijk: wat gaat deze scheur doen?

De Petermann-gletsjer bevindt zich in het noordwesten van Groenland. De gletsjer is zo’n 70 kilometer lang en tot wel 15 kilometer breed. Afbeelding: NASA.
Het was Stef Lhermitte, onderzoeker aan de TU Delft, die de scheur voor het eerst opmerkte. “Het was eigenlijk heel toevallig,” vertelt hij aan Scientias.nl. “Ik was een methode aan het testen waarbij we satellietbeelden gebruiken om smelt te bepalen en ik liet die methode los op verschillende gletsjers, waaronder dus de Petermann-gletsjer. En zo viel mijn oog op een lijntje dat ik aan het begin van mijn tijdreeks niet zag, maar aan het einde van de tijdreeks wel opdook.” Het leek een scheur te zijn. “En dus ben ik de literatuur in gedoken om daar meer over te weten te komen. Het leverde helemaal geen informatie op.” Want niemand was dit streepje tot op heden opgevallen. “Toen heb ik het op Twitter gegooid op zoek naar meer informatie en met een aantal vraagtekens.”

Groei
Lhermitte zag de scheur voor het eerst opduiken op satellietbeelden die in juli 2016 zijn gemaakt. “Ik heb er direct meerdere datasets bij gepakt: beelden van Sentinel, maar ook van Landsat. Gewoon om er zeker van te zijn dat ik geen spoken zag.” Maar de beelden bevestigen wat Lhermitte al vermoedde: dit is echt een scheur. En de datasets laten zien dat deze scheur verandert. “Hij groeit, niet heel hard, maar hij groeit wel.” Op dit moment is de scheur volgens Lhermitte tussen de 1 en 2 kilometer lang. Hoe breed de scheur is, kan hij lastig inschatten. “Ik denk een tiental meters. Dat is op de satellietbeelden lastig te zien.”

In het midden
Het is zeker niet ongebruikelijk dat in een op het water rustende gletsjertong zoals die van de Petermann-gletsjer scheuren opduiken. Maar meestal ontstaan die aan de rand. Anders is het met de scheur die Lhermitte heeft gespot. Deze bevindt zich in het midden van de gletsjertong. “Mijn hypothese is dat deze scheur in het midden gerelateerd is aan het verzwakken van de gletsjertong.”

De scheur in de Petermann-gletsjer. Afbeelding: NASA Operation IceBridge.

Nieuwe beelden
Lhermitte zette die hypothese – en de satellietbeelden van de scheur – enkele dagen geleden op Twitter. “En toen is de boel een beetje ontploft.” De media – de Washington Post in beginsel – doken er bovenop en vóór Lhermitte het wist had hij contact met NASA. “Zij wilden de coördinaten van de scheur hebben, omdat ze – wederom heel toevallig – de volgende dag met een vliegtuigje over de Petermann-gletsjer zouden vliegen.” De vlucht levert prachtige beelden op van de scheur.

De scheur op beelden die NASA vanuit een vliegtuigje van de Petermann-gletsjer heeft gemaakt. Afbeelding: NASA Operation IceBridge.

Toekomst
Met die beelden hebben we nu een redelijk goed beeld van de situatie. Veel minder duidelijk is hoe deze situatie zich in de nabije toekomst gaat ontvouwen. Dicht bij de nieuwe scheur bevindt zich een al wat oudere scheur. Grote vraag is of de twee scheuren de krachten zullen bundelen en één grote scheur gaan vormen. En of het uiteindelijk resulteert in afkalving: het afbreken van een flink stuk ijs.

In 2010 verloor de Petermann-gletsjer een groot stuk ijs. Afbeelding: NASA Earth Observatory.

Onderzoeker zullen de gletsjer de komende tijd ongetwijfeld goed in de gaten houden. Want deze nieuwe scheur baart ze toch enigszins zorgen. “In 2010 is de gletsjer al een groot stuk ijs verloren. Dat stuk was ongeveer vier keer zo groot als Manhattan. In 2012 raakte de gletsjer opnieuw een stuk ijs kwijt, dit keer ongeveer twee keer zo groot als Manhattan.” En als de scheuren nu weer resulteren in het afbreken van een stuk ijs zal de gletsjer naar verwachting opnieuw afscheid moeten nemen van een stuk ijs dat ongeveer twee keer zo groot is als Manhattan. “Dat een gletsjertong ijs verliest is op zichzelf niet dramatisch,” vertelt Lhermitte. “Het is een onderdeel van de levenscyclus van een gletsjer. Aan de ene kant groeit hij aan, aan de andere kant verliest hij ijs. Maar wat wel opmerkelijk is, is dat de gletsjer – als opnieuw een stuk ijs afbreekt – in zeven jaar tijd drie grote afkalvingen heeft doorgemaakt.”

Omdat de gletsjertong van de Petermann-gletsjer reeds op het water rust, leiden deze afkalvingen niet direct tot een zeespiegelstijging. Maar indirect kunnen ze wel degelijk van invloed zijn op de zeespiegel. De op het water rustende gletsjertong doet namelijk dienst als ‘stopper’. De gletsjertong geeft tegenwicht aan het ijs dat erachter op het land rust. Wanneer de gletsjertong massa verliest, kan het achterliggende ijs gemakkelijker in zee stromen. En dat ijs – dat nu dus nog op het land rust – draagt wel degelijk bij aan een stijgende zeespiegel.

Bronmateriaal

Interview met Stef Lhermitte

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd