Het dikke pak ijs dat Groenland nu bedekt, is niet zo heel lang geleden voor het grootste deel tot op het onderliggende gesteente gesmolten.
Tot die conclusie komen Amerikaanse onderzoekers in het blad Nature. Het zou betekenen dat de Groenlandse ijskap veel kwetsbaarder is dan nu wordt aangenomen.
Bedrock
Onder de dikke Groenlandse ijskap bevindt zich gesteente (bedrock). Twee decennia geleden zijn onderzoekers erin geslaagd om een stukje van dit gesteente boven te halen voor onderzoek. Ze moesten daarvoor dwars door iets meer dan 3 kilometer ijs en sediment boren. In het verleden zijn de ijskernen die het onderzoek opleverde al uitgebreid geanalyseerd. Maar naar het bovengehaalde gesteente is nog vrij weinig onderzoek gedaan: pas de laatste jaren zijn de technologieën ontwikkeld die wetenschappers nodig hebben om de samenstelling van het gesteente in detail vast te kunnen stellen. Gewapend met die nieuwe technieken hebben onderzoekers het gesteente nu grondig geanalyseerd. En ze komen tot een schokkende conclusie.
Isotopen
In het gesteente vonden de onderzoekers sporen van beryllium-10 en aluminium-26. Deze isotopen worden geproduceerd door kleine deeltjes die afkomstig zijn uit de ruimte en de aarde continu bombarderen. De snelheid waarmee deze isotopen vervallen, is bekend. Daarnaast weten we dat deze isotopen niet kunnen ontstaan als het gesteente met ijs bedekt is. De mate waarin deze isotopen in het gesteente aanwezig zijn, kan dan ook verraden hoelang deze gesteenten ‘naakt’, oftewel niet met ijs bedekt waren.
Volgens de onderzoekers wijzen de isotopen erop dat het oppervlak in de afgelopen 1,4 miljoen jaar zeker 280.000 jaar niet bedekt was met ijs. Mogelijk lag het gesteente 280.000 jaar op rij bloot. Aan die periode zou zo’n 1,1 miljoen jaar een einde zijn gekomen. Een andere – meer waarschijnlijke – mogelijkheid is dat het ijs niet 280.000 jaar op rij weg was, maar meerdere keren gedurende kortere periodes verdween. En dat zou dan ook recenter dan 1,1 miljoen jaar geleden nog zijn voorgekomen. Het smelten van de Groenlandse ijskap zou in beide scenario’s het resultaat zijn geweest van natuurlijke klimaatverandering. “Helaas suggereert het dat de Groenlandse ijskap heel onstabiel is,” stelt onderzoeker Joerg Schaefer. “Als we deze in perioden van natuurlijke klimaatverandering zijn kwijtgeraakt, kunnen we deze zomaar weer kwijtraken.”
De Groenlandse ijskap bestaat uit meer dan 2,8 miljoen kubieke kilometer ijs. Als de ijskap volledig smelt, zou dat kunnen resulteren in een zeespiegelstijging van zo’n zeven meter. Onderzoek wijst uit dat de Groenlandse ijskap te lijden heeft onder de antropogene (door mensen veroorzaakte) klimaatverandering: sinds de jaren negentig van de vorige eeuw smelt de Groenlandse ijskap twee keer zo hard. Hoe de toekomst van de ijskap eruit ziet, is onduidelijk en lijkt sterk afhankelijk van de hoeveelheid CO2 die we de komende jaren de atmosfeer in pompen. Dit nieuwe onderzoek beweert zeker niet dat de ijskap gedoemd is om volledig te smelten, “De boodschap is: als we de aarde blijven opwarmen zoals we nu doen, dan staat ons een enorme zeespiegelstijging te wachten,” aldus onderzoeker Richard Alley. Paleoklimatoloog Jeff Severinghaus – hij was niet bij het onderzoek betrokken – onderschrijft dat. “We kunnen de laagste schattingen van de toekomstige zeespiegelstijging nu verwerpen, omdat de modellen die hieraan ten grondslag liggen aannemen dat Groenland de laatste 1 miljoen jaar continu met ijs bedekt is geweest.”
