En dat is verrassend; de verschillen tussen het tamelijk ongerepte Groenland en industriële China zijn namelijk overduidelijk zeer groot.
Wetenschappers hebben bijzonder hoge concentraties kwik aangetroffen in de rivieren en fjorden die in verbinding staan met de Groenlandse ijskappen. Het Groenlandse smeltwater blijkt zelfs bijna net zoveel kwik te bevatten als de rivieren in industrieel China. Het is een zorgelijke ontdekking. Groenland is namelijk een belangrijke exporteur van garnalen, heilbot en kabeljauw. En dus rijst de vraag of het aangetroffen kwik ook in de voedselketen terechtkomt.
Bemonsteren
De ontdekking kwam eigenlijk als een volledige verrassing. Aanvankelijk bemonsterden onderzoekers de wateren van drie verschillende rivieren en twee fjorden naast de Groenlandse ijskap om een beter beeld te krijgen van de kwaliteit van het smeltwater. Ook onderzochten ze de invloed van voedingsstoffen in dit smeltwater op ecosystemen aan de kust. Eén van de elementen die ze analyseerden, was het potentieel giftige element kwik. Maar de onderzoekers hadden niet verwacht dat ze zulke hoge concentraties in het water zouden aantreffen.
De cijfers
“We vonden verrassend hoge concentraties kwik in het smeltwater van de gletsjers die we bemonsterd hebben in het zuidwesten van Groenland,” zegt onderzoeker Jon Hawkings. Het kwikgehalte in rivieren is normaal gesproken ongeveer 1-10 ng L-1. Dat is gelijk aan een zoutkorrel kwik in een volledig gevuld olympisch zwembad. In de bemonsterde Groenlandse rivieren troffen de wetenschappers concentraties van meer dan meer dan 150 ng L-1 aan. Dat is dus veel meer dan in een gemiddelde rivier. Bovendien blijken de concentraties overeen te komen met de hoeveelheden die in vervuilde, Chinese rivieren worden aangetroffen. En dat terwijl de verschillen tussen het tamelijk ongerepte Groenland en het industriële China enorm groot zijn.
Hoewel kwik een natuurlijk voorkomend element is, wordt er ook elk jaar maar liefst 2000 ton door menselijke activiteiten uitgestoten en in de atmosfeer gepompt. Een deel hiervan wordt vervolgens omgezet in methylkwik; een zeer giftige vorm die zich kan ophopen in het mariene voedselweb. Door het eten van vis kan methylkwik vervolgens in het menselijk lichaam terecht komen. En dat is foute boel. Blootstelling kan namelijk het risico op bijvoorbeeld een hartaanval verhogen. Bovendien kan het schade aanrichten aan het centrale zenuwstelsel en het immuunsysteem. Met name ongeboren kinderen zijn kwetsbaar voor methylkwik.
Het is dan ook een verontrustende ontdekking die mogelijk verstrekkende gevolgen heeft. “We hebben van vele jaren veldwerk op deze locaties in West-Groenland geleerd dat gletsjers voedingsstoffen naar de oceaan exporteren,” vertelt onderzoeker Jemma Wadham. “Maar de ontdekking dat ze ook potentiële gifstoffen kunnen bevatten, onthult een zorgwekkende dimensie van hoe gletsjers de waterkwaliteit en stroomafwaarts gelegen gemeenschappen kunnen beïnvloeden. Dit in combinatie met een opwarmende wereld, benadrukt de noodzaak van verder onderzoek.”
Opwarming
De bevindingen onderstrepen de gecompliceerde realiteit van snel smeltende ijskappen over de hele wereld. Ongeveer 10 procent van het landoppervlak van de aarde is bedekt met gletsjers. En deze omgevingen ondergaan snelle veranderingen als gevolg van stijgende temperaturen. Wetenschappers proberen te begrijpen hoe hogere temperaturen – en dus sneller smeltende gletsjers – van invloed zijn op geochemische processen die cruciaal zijn voor het leven op aarde. “Tientallen jaren hebben wetenschappers gletsjers gezien als bevroren blokken water die weinig met de geochemische en biologische processen op aarde te maken hebben,” zegt onderzoeker Rob Spencer. “Maar we hebben de afgelopen jaren gezien dat die gedachtegang niet klopt. Onze studie benadrukt dat ijskappen rijk zijn aan elementen die invloed hebben op het leven op aarde.”
Vragen
De resultaten roepen enkele belangrijke vragen op. Zo vragen de wetenschappers zich bijvoorbeeld af of de kwikconcentratie verder van de ijskap af, lager is. Bovendien is het ook nog onduidelijk of het ontdekte kwik in de voedselketen terecht kan komen en zo op ons eigen bord belandt. “Onze bevindingen hebben een hele reeks vragen opgeworpen waar we het antwoord nog niet op hebben,” aldus Spencer.
Overigens is het kwik zeer waarschijnlijk afkomstig van de aarde zelf en niet van bijvoorbeeld de verbranding van fossiele brandstoffen, zo stelt Hawkings. En dat maakt het verhaal eigenlijk een tikkie ingewikkelder. “Alle inspanningen die tot nu toe gedaan zijn om korte metten te maken met kwik, zijn voortgekomen uit het idee dat de toenemende concentraties die we overal op aarde zien, te maken hebben met menselijke activiteiten zoals industrie,” legt de onderzoeker uit. “Maar kwik afkomstig uit klimatologisch gevoelige omgevingen zoals gletsjers, zou veel moeilijker te bedwingen kunnen zijn.”
