Grondwaterbronnen hielden vroegere mensachtigen in leven

Hoe slaagden vroegere mensachtigen erin om een tot twee miljoen jaar geleden in het droge Afrika te overleven? Mogelijk maakten mensen slim gebruik van honderden waterbronnen, die ook in droge tijden beschikbaar waren.

Afrika kende in de geschiedenis natte en droge perioden. Ongeveer 1,6 miljoen jaar geleden verdroogde het continent door klimaatveranderingen, waardoor vroegere mensachtigen steeds meer vlees gingen eten, hun harige huid verloren en een slanker lichaam kregen om lange afstanden te kunnen afleggen. Maar hoe kwamen ze aan water?

Genoeg water
Wetenschappers focusten zich op de Oost-Afrikaanse slenk. Ze maakten een hydrogeologisch model van het huidige landschap. Een grondwaterbron die in staat was om duizend kubieke meter water per jaar af te geven, was productief genoeg om het hele jaar te stromen. “Op sommige plaatsen komt een klein straaltje water uit de grond, maar dit is voldoende voor honderden dieren om hun dorst te lessen”, vertelt professor Gail M. Ashley van de Rutgers universiteit. Ook vroege mensachtigen gebruikten de bronnen om water te tappen.

Een bron in een nationaal park in het noorden van Tanzania.

Weg uit Afrika
Veel later verliet de moderne mens Afrika. Maar waren er genoeg waterbronnen in de vallei van het noorden van Tanzania tot Ethiopië om van de ene naar de andere bron te wandelen? De wetenschappers vermoeden van wel. Zij baseren zich op de hedendaagse verspreiding van bronnen. Ook gaan ze ervan uit dat een mens 180 kilometer per dag in drie dagen kon afleggen. Het is dus aannemelijk dat de grondwaterbronnen de moderne mens hielpen om Afrika te verlaten. Deze reis was overigens niet zonder uitdagingen. In extreem droge perioden moesten mensen hun tocht onderbreken en wat langer bij één grondwaterbron verblijven.

Zuidelijke of noordelijke route?

Hoe reisde de moderne mens van Afrika naar andere delen van de wereld, zoals Europa en Azië? Sommige wetenschappers beweren dat mensen via Egypte Afrika verlieten en dus niet via Ethiopië.

Maar waarom?
“Soms wordt er wel eens gedacht dat klimaatverandering de drijvende factor achter menselijke migratie en evolutie was”, vervolgt Ashley. “Het klimaat fluctueerde, maar dankzij de grondwaterbronnen konden mensen Afrika verlaten. Een andere – en misschien wel de belangrijkste – vraag is: wat motiveerden mensen om door de Oost-Afrikaanse slenk te reizen? We weten dat ze het hebben gedaan en hebben nu aangetoond hoe ze de reis konden overleven, maar we hebben nog geen logische verklaring gevonden waarom ze de reis maakten.”

Paper
Het paper is vrijdag gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Nature Communications.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd