De eerste signalen waren er 700.000 jaar(!) voor het echt zover was, al!
Zo’n 250 miljoen jaar geleden vond op het randje van het Perm de grootste massa-extinctie ooit plaats. De oorzaak? Vulkaanuitbarstingen waardoor grote hoeveelheden broeikasgassen in de atmosfeer belandden en het klimaat veranderde. Naar schatting stierf uiteindelijk zo’n 90% van alle soorten op aarde uit.
Abrupt
Tot voor kort namen geologen aan dat deze massa-extinctie vrij abrupt plaatsvond. Dat ‘abrupt’ moet je overigens niet al te letterlijk nemen: we hebben het hier over geologen en die denken op geologische tijdschalen van miljoenen of zelfs miljarden jaren. Vanuit die gedachte was de massa-extinctie die zo’n 250 miljoen jaar geleden plaatsvond inderdaad vrij abrupt: naar schatting dienden de eerste waarschuwingssignalen zich pas 60.000 jaar voor het zover was, aan.
700.000 jaar
Maar in het blad Geology komen onderzoekers nu tot een heel andere conclusie. Ze tonen aan dat de eerste signalen van de dreigende massa-extinctie zich 700.000 jaar voor het daadwerkelijk zover was, al aankondigden. En veel van die signalen zien we ook vandaag de dag.
Ammonieten
De onderzoekers bestudeerden fossiele resten afkomstig uit Iran en tonen op basis daarvan onder meer aan dat veel soorten ammonieten – zeedieren die een flinke klap kregen tijdens de Perm-Trias-extinctie – zo’n 700.000 jaar voor de daadwerkelijke massa-extinctie – al uitstierven. En de soorten die overleefden, werden kleiner. Ook nam de complexiteit onder ammonieten naarmate de massa-extinctie naderde, af.
Herkenbaar
Veel van de waargenomen waarschuwingssignalen komen de geologen bekend voor, omdat we ze momenteel ook zien. “Er is veel bewijs voor ernstige wereldwijde opwarming, verzuring van de oceanen en een gebrek aan zuurstof,” aldus onderzoeker Wolfgang Kießling. Hij benadrukt dat er echter ook verschillen zijn tussen de opwarming aan het eind van het Perm en de opwarming van vandaag de dag. Zo steeg de temperatuur 250 miljoen jaar geleden veel sterker.
En toch zijn er dus ook overeenkomsten in de waarschuwingssignalen van toen en nu. “De toegenomen extinctie die we momenteel in alle leefgebieden zien, is toe te schrijven aan de directe invloed van mensen – zoals vernietiging van leefgebieden, overbevissing en vervuiling. Maar het kleiner worden van soorten in de oceanen is met name duidelijk te herleiden naar klimaatverandering. We zouden deze signalen heel serieus moeten nemen.”
