En de kans dat er eentje uitbreekt, wordt de komende decennia ook nog eens veel groter.
De huidige COVID-19-pandemie is misschien wel de dodelijkste virale uitbraak die de wereld in meer dan een eeuw heeft gezien. Maar statistisch gezien zijn dergelijke extreme gebeurtenissen niet zo zeldzaam als je misschien denkt, zo waarschuwen onderzoekers in een nieuwe studie.
De studie
In de studie hebben onderzoekers de hevigheid van een toekomstige pandemie en de jaarlijkse waarschijnlijkheid van een dergelijke gebeurtenis geschat. Om een goede schatting te maken, gebruikte het onderzoeksteam eerst statistische methoden om de omvang en frequentie van ziekte-uitbraken te berekenen die in de afgelopen vier eeuwen de revue passeerden. Zo analyseerden ze onder andere de pest, pokken, cholera, tyfus en nieuwe griepvirussen. Uiteindelijk konden ze op basis hiervan de kans berekenen dat soortgelijke gebeurtenissen zich wederom voordoen.
Waarschijnlijkheid
Het team ontdekte dat de kans op een pandemie van vergelijkbare grootte als COVID-19, ongeveer 2 procent is in elk jaar. Dit betekent dat iemand die in het jaar 2000 is geboren, nu ongeveer 38 procent kans heeft om een pandemie mee te maken. In het geval van de dodelijkste pandemie in de moderne geschiedenis – de Spaanse griep, waarbij tussen 1918 en 1920 meer dan 30 miljoen mensen om het leven kwamen – varieert de kans op een pandemie van vergelijkbare omvang tussen de 0,3 en 1,9 procent per jaar. Met andere woorden, de kans dat er in de komende 400 jaar een soortgelijke, extreme pandemie plaatsvindt, is dus statistisch gezien mogelijk. “Het belangrijkste is dat grote pandemieën zoals COVID-19 en de Spaanse griep, relatief waarschijnlijk zijn,” aldus onderzoeker William Pan.
Niet alleen zijn grote pandemieën dus veel minder zeldzaam dan je misschien denkt, de kans dat er eentje uitbreekt wordt de komende decennia ook nog eens vele malen groter. Op basis van de toenemende snelheid waarmee nieuwe ziekteverwekkers zoals SARS-CoV-2 de afgelopen 50 jaar zich onder mensen verspreidden, schatten de onderzoekers dat de kans op uitbraken van nieuwe ziekten de komende decennia mogelijk zelfs verdrievoudigt. Een pandemie die zich qua schaal kan meten met COVID-19, kan bovendien binnen 59 jaar plaatsvinden. En wie hiervan schrikt; de onderzoekers schrijven dat dit ‘veel lager is dan ze intuïtief hadden verwacht’.
Dat betekent overigens niet dat we de komende 59 jaar achterover kunnen leunen of dat we ons de komende 300 jaar geen zorgen hoeven te maken over een soortgelijke extreme pandemie als de Spaanse griep. Het zijn berekeningen, gebaseerd op gemiddelden. “Dergelijke gebeurtenissen zijn even waarschijnlijk in elk jaar,” waarschuwt Gabriel Katul. “Als er vandaag een overstroming plaatsvindt die zich elke 100 jaar voordoet, dan kan men ten onrechte aannemen dat we de komende 100 jaar veilig zijn. Die indruk is echt onjuist. Het jaar erop kunnen we weer met zo’n overstroming te maken krijgen.”
Les
Volgens de onderzoekers valt hier een belangrijke les te leren. “Als we beter begrijpen dat pandemieën niet zo zeldzaam zijn, dan zou dit onze bereidheid om ze in de toekomst te voorkomen en beheersen moeten verhogen,” concludeert Pan. Volgens de onderzoekers benadrukken de bevindingen dat we onze kijk op het pandemische risico en onze paraatheid moeten bijstellen. “Het wijst op het belang van een vroege reactie op uitbraken van ziekten,” aldus Pan. “Ook moeten we het pandemisch risico beter monitoren, zowel op lokale als mondiale schaal.”
De onderzoekers hopen dat het huidige onderzoek andere wetenschappers aanmoedigt om te zoeken naar de factoren die verwoestende pandemieën waarschijnlijker maken én hoe ze kunnen worden voorkomen.
