Hap slik weg: de wondere wereld van de spijsvertering

Onze spijsvertering werkt op een unieke manier. Is het mogelijk om de staatsschuld omlaag te kauwen? En kun je jezelf dood eten? En wat te doen als je opgeslokt wordt door een dier? Vijf vragen en antwoorden over je spijsvertering.

obese-eatingKun je jezelf dood eten?
Er zijn twee manieren om jezelf dood te eten. De eerste is om iets te eten dat giftig is. De tweede manier is zoveel eten, dat je maag scheurt. Dit laatste scenario lijkt uit een spannend horrorboek te komen, maar het is echt mogelijk. Je maag kan een inhoud van ongeveer 3 a 4 liter bevatten, daarna scheurt het. Er zijn echter veel noodsystemen en -signalen actief om te voorkomen dat dit gebeurt. Als we te veel eten, krijgen we een seintje dat we ‘vol’ zitten. Daarnaast heeft de maag trucs om lucht en inhoud te lozen, bijv. door middel van boeren. Als je maag scheurt moeten dit soort systemen niet meer werken, bijvoorbeeld omdat je stoned als een garnaal bent of omdat je dood bent.
In 1984 arriveerde een Britse vrouw bij de spoedeisende hulp, omdat ze zwanger bleek te zijn van een maaltijd. In haar maag troffen artsen 8,5 kilo eten aan, waaronder een pond lever, twee ons biefstuk, 4,5 ons kaas, een bloemkool, een kilo worteltjes en een kilo pruimen en druiven. Haar maag scheurde, waarna ze overleed aan bloedvergiftiging.
Verrassend genoeg zijn er in de wetenschappelijke literatuur geen gevallen te vinden van wedstrijdeters met een gescheurde maag. Wedstrijden als ‘Wie eet de meeste frikandellen in 15 minuten’ worden vaak gewonnen door kampioeneters, wiens magen getraind zijn om extreem ver uit te dijen. Overigens is er geen verband tussen een grote maag en overgewicht. Je kunt een kleine maag hebben en toch aan obesitas lijden. Je gewicht wordt immers bepaald door je hormonen en je stofwisseling.

Horace Fletcher bedacht het 'fletcheren': niet zo veel mogelijk Fletcher-hotels bezoeken, maar zo lang mogelijk kauwen op voedsel.
Horace Fletcher bedacht het ‘fletcheren’: niet zo veel mogelijk Fletcher-hotels bezoeken, maar zo lang mogelijk kauwen op voedsel.
Kunnen we de staatsschuld omlaag kauwen?
Anders geformuleerd: hebben we minder eten nodig wanneer we goed kauwen? In het verleden dachten sommige wetenschappers van wel. Een goed voorbeeld is het ‘fletcheren’, bedacht door Horace Fletcher. Fletcher was geobsedeerd door zuinigheid. Zijn papers schreef hij op het dunste papier met een minimale regelafstand en op twee kanten volgeschreven. Zijn werk is haast onleesbaar, omdat de inkt aan beide kanten doordrukt. Fletcher bedacht begin twintigste eeuw het ‘fletcheren’, oftewel het extreem grondig kauwen van voedsel. Om een sjalot te eten, kauwde Fletcher exact 722 keer. Dan was de sjalot verdwenen door onvrijwillig doorslikken. Volgens Fletcher zou zijn methodiek de Verenigde Staten een half miljoen dollar per dag besparen, omdat er minder eten nodig was. Door extreem goed te kauwen zou ons lichaam twee keer zoveel vitamines en voedingsstoffen opnemen.
Achteraf blijkt het fletcheren niet waar te zijn. Ons lichaam is prima in staat om eten af te breken: gekauwd of ongekauwd. Er zijn natuurlijk uitzonderingen, zoals rauw rundvlees. Rauw rundvlees wordt gekauwd makkelijker afgebroken, maar dan hebben we het over misschien tien keer kauwen in plaats van duizend keer. Uiteindelijk zou fletcheren de staatsschuld juist verhogen, omdat een ontbijt extreem lang duurt, waardoor niemand op tijd op zijn werk is.
Overigens heeft goed kauwen wel voordelen. Omdat je iets langzamer eet, val je makkelijk een paar kilo af. Zodra de hersenen merken dat de maag vol zit, heeft een gulzige eter teveel gegeten, terwijl een rustige eter minder eten heeft weggewerkt.

Stel, we worden opgegeten door een dier, kunnen we dan overleven?
Als we door een mens levend opgegeten zouden worden, dan zou dit een rappe dood zijn. We worden eerst fijngemalen door de kiezen en belanden vervolgens in een bad van zoutzuur (maag). Toch hebben niet alle dieren zo’n meedogenloos systeem. Een baleinvis neemt een flinke hap zeewater. Het zeewater stroomt naar buiten, vis en andere vaste materie blijft in de enorme kam van baleinen hangen. Een walvisprooi is zelden groter dan een mensenvoet, maar het zou heel goed kunnen dat de Bijbelse figuur Jonas deze ‘verslinding’ heeft overleefd.
Stel, we zouden een zuurstoftank meekrijgen, zouden we dan in een walvismaag kunnen overleven? Wellicht, alhoewel een walvis voedsel kauwt met zijn maag. Zo is de gespierde wand van de voormaag van een potvis wel tien centimeter dik. De druk is vergelijkbaar met een kleine hond die wordt aangereden door een auto die 75 kilometer per uur rijdt. Kortom, de overlevingskansen zijn gering in de maag van een potvis.
Beter vertoeven is het in de maag van pinguïn. Dit dier kan zijn spijsvertering stilzetten door de temperatuur in zijn maag te verlagen. Hierdoor worden de maagsappen inactief. Er ontstaat een soort ‘koelbox’. Handig, want pinguïns moeten vaak dagen reizen om hun jongen te bereiken, en dan is het wel zo prettig dat de vis vers smaakt.

De maag van een pinguïn is een soort natuurlijke koelkast.
De maag van een pinguïn is een soort natuurlijke koelkast.

Is het echt mogelijk dat eten jou kan opeten? Een python stierf door een alligator te verorberen.
Is het echt mogelijk dat eten jou kan opeten? Een python stierf door een alligator te verorberen.
Kan eten jou opeten?
Ooit Alien gezien? In deze film uit 1979 wordt een baby-alien uitgebroed in een bemanningslid, waarna hij zich door de buik van de man naar buiten vreet. Zijn er dieren die dit kunnen?
Er zijn verhalen bekend van wormen die zich naar buiten kunnen eten, maar dit zijn vaak broodje aap-verhalen. Wormen kunnen alleen een weg naar buiten eten wanneer een dier dood is. Als een dier nog leeft, scheidt de maag sappen af en trekt de maag samen, waardoor een worm geen kans krijgt om te ontsnappen.
In 2005 verscheen er een foto op het internet van een dode python, waar de staart en achterpoten van een alligator uit staken. Heeft de alligator zich uit de python kunnen trappen? Nee. Een python doodt een dier voordat deze wordt verslonden. De desbetreffende python had echter een zwakke plek op zijn lijf: een slecht geheelde eerdere wond. Mogelijk scheurde de wond open, waardoor de alligator eruit kwam.
Jij als mens hoeft je geen zorgen te maken. De vroege mens was niet alleen een roofdier, maar ook een aaseter. Wij moesten ons vlees delen met miljoenen (schadelijke) bacteriën. De mensenmaag is hierdoor meer gericht op desinfecteren dan capaciteit. Stel, we slikken een levend dier in, dan zal dit dier bij aankomst in de maag vrijwel direct sterven.

hap-slik-wegWaarom verschillen smaken?
In de winkel kom je allerlei smaken kattenvoer tegen. Zelfs vegetarisch kattenvoer. Dit is vrij bijzonder, want katten zijn carnivoren. Daarnaast eet een kat het liefst elke dag hetzelfde. Zo zijn er katten die alleen muizen vangen of alleen vogels. Toch projecteren wij mensen onze visie op smaak op onze huisdieren, en dat is gevaarlijk.
Smaak is een chemische aanraking. Smaakt dient – net als geur – als een poortwachter voor de spijsvertering. Bij dieren is proeven nog steeds van vitaal belang, maar bij mensen is het iets minder functioneel geworden. Zo hebben wij een voorkeur voor zoute en energierijke vetten en suikers, maar dat stamt nog uit de tijd dat onze vroegste voorouders over de droge savanne struinden. Toen waren vetten, suiker en zout niet makkelijk verkrijgbaar. Tegenwoordig is er in iedere stad wel een Burger King of McDonalds te vinden. Wij mensen houden immers van junkfood, maar hebben het niet meer nodig.
Wij mensen zijn hele kieskeurige eters. Als we vlees eten van een dier, dan eten we vaak de minst voedzame delen op. Eet jij wel eens orgaanvlees? Waarschijnlijk niet. En dat terwijl organen de meest voedingsrijke levensmiddelen op aarde zijn. De milt van een lam bevat evenveel vitamine C als een mandarijn. Er spelen allerlei factoren een rol in wat wij wat eten. Wat heb je van huis uit geleerd om te eten? Wat is de prijskaartje? En hoe ‘verbonden’ ben je met het product? Die laatste vraag kopt de vraag in waarom wij geen apen, honden of katten eten.

Hap slik weg
In het boek ‘Hap slik weg‘ van schrijfster Mary Roach staan nog meer wonderbaarlijke verhalen over onze spijsvertering. Een heerlijk populair-wetenschappelijk boek voor de zomervakantie. Dit boek is te bestellen via Bol.com.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd