Het betekent dat de dwergplaneet heel recent nog geologisch actief was.
Tot die conclusie komen onderzoekers van het Max Planck Institute for Solar System Research. Ze baseren zich op beelden die ruimtesonde Dawn van de Occator-krater op Ceres maakte.
De heldere vlekken
Toen Dawn een paar jaar geleden dwergplaneet Ceres naderde, vielen ze al snel op: heldere vlekken op het oppervlak van Ceres. De helderste vinden we in de 92 kilometer brede Occator-krater. De krater bevindt zich op het noordelijk halfrond en bezit in het hart een heldere koepelvormige heuvel. Maandenlang piekerden onderzoekers over de aard van de heldere vlekken, maar inmiddels zijn ze eruit: ze zijn het resultaat van cryovulkanisme. Een proces waarbij geen magma in de vorm van vloeibaar gesteente, maar ijsmagma (gesmolten ijs waarin zouten zijn opgelost) aan het oppervlak komt. Eenmaal aan het oppervlak bevriest het weer.
Vier miljoen jaar
Maar wanneer kwam het materiaal waaruit de heldere vlekken in de Occator-krater bestaan, aan het oppervlak? Dat hebben onderzoekers nu dus uitgezocht en het antwoord is verrassend. Het heldere materiaal blijkt namelijk zo’n 30 miljoen jaar jonger te zijn dan de Occator-krater zelf en zou zo’n 4 miljoen jaar geleden aan het oppervlak zijn gekomen.
De aanpak
De onderzoekers trekken die conclusie nadat ze kraters in de Occator-krater bestudeerden en telden. Op basis daarvan kunnen ze meer zeggen over de leeftijd van de Occator-krater en het heldere materiaal, omdat aangenomen wordt dat oppervlakken met veel kraters ouder zijn dan oppervlakken die minder sterk ‘geperforeerd’ zijn. Omdat op de meest gedetailleerde beelden die Dawn van de krater maakte zelfs de kleinste kraters zichtbaar zijn, is dit de meest nauwkeurige datering van de Occator-krater en het heldere materiaal tot nu toe. De beelden wijzen er bovendien op dat het heldere materiaal tijdens meerdere erupties aan het oppervlak is gekomen. “Eén eruptie is zeer onwaarschijnlijk,” stelt onderzoeker Andreas Nathues.
Heuvel
“De inslag die resulteerde in de enorme Occator-krater moet het allemaal op gang hebben gebracht en het latere cryovulkanisme gestart hebben,” stelt onderzoeker Andreas Nathues. Waarschijnlijk bevindt zich – in ieder geval op de plek van de Occator-krater – onder de rotsachtige mantel van Ceres een laag ijsmateriaal. Door de inslag kwam dit dichter aan het oppervlak te liggen. Water en daarin opgeloste gassen – zoals methaan en koolstofdioxide – konden door kleine openingen in het oppervlak ontsnappen. Gaandeweg ontstonden aan het oppervlak breuken waardoor de met zouten verzadigde oplossing aan het oppervlak kon komen. De zouten werden afgezet en vormden langzaam maar zeker een koepelvormige heuvel in het hart van de Occator-krater. Die heuvel bevat het helderste materiaal op Ceres. Het bovenste laagje van die heuvel moet dus zo’n 4 miljoen jaar geleden tijdens de laatste eruptie zijn afgezet.
Of het cryovulkanisme helemaal stil is komen te liggen, weten de onderzoekers niet. Misschien dat het – veel beperkter dan de erupties van miljoenen jaren geleden – nog steeds doorgaat. Dat lijkt te worden onderschreven door nevels die boven de krater zijn gespot. Deze nevels zouden ontstaan als de krater wordt blootgesteld aan zonlicht, terwijl water zich een weg baant door de breuken in de kratervloer.
