Vandaag is een nieuw schetsboek van Van Gogh gepresenteerd. Maar het Van Gogh Museum bederft de pret: de schetsen zouden niet van Van Gogh zijn.
Vandaag presenteert kunsthistorica Bogomila Welsh-Ovcharov haar boek ‘Vincent van Gogh: het verloren schetsboek uit Arles‘. Het boek draait om 65 schetsen die van de hand van Vincent van Gogh zouden zijn en recent zijn teruggevonden. Kunsthistoricus Ronald Pickvance noemt het “de meest opzienbarende ontdekking in de hele geschiedenis van het oeuvre van Vincent van Gogh”. Maar het Van Gogh Museum ziet het anders. Het museum komt vandaag namelijk met een verklaring waarin het stelt dat de schetsten helemaal niet van de hand van Van Gogh zijn.
Imitaties
Experts van het museum hebben zich in 2008 en 2012 over kwalitatief hoogstaande foto’s van 56 van de 65 tekeningen gebogen en stelden toen reeds dat de schetsen niet door Van Gogh zijn gemaakt. In 2013 hebben dezelfde experts ook enkele van deze schetsen in het echt mogen bewonderen. Maar dat bracht ze niet op andere gedachten. “In hun opinie – gebaseerd op jarenlang onderzoek naar de tekeningen van Van Gogh in de eigen collectie en elders – het Van Gogh Museum heeft circa 500 tekeningen en vier schetsboekjes van Van Gogh – zijn de tekeningen imitaties van Van Goghs tekenwerk,” zo stelt het museum.
Stijl
De experts trekken die conclusie onder meer op basis van de tekenstijl. De schetsen zouden – afgaand op de onderwerpen – stammen uit de periode tussen lente 1888 en lente 1890. Maar de tekeningen reflecteren volgens de experts niet de ontwikkelingen die Van Gogh in die periode als tekenaar doormaakte. Ook missen de experts “Van Goghs karakteristieke raffinement” in de tekeningen. Ze denken dan onder meer aan zijn snelle en trefzekere manier van tekenen en zijn grote gevoel voor licht-donker tegenstellingen.
Inkt
Ook de inkt waarmee is getekend, zet de experts aan het denken. Deze bruine inkt is namelijk niet eerder aangetroffen in tekeningen die Van Gogh in diezelfde periode (1888-1890) maakte. In die tijd tekende hij met zwarte en paarse inkt. Die inkt verkleurde in de loop van de tijd en werd dan bruin. De tekeningen in het schetsboek zijn echter niet verkleurd, zo stellen de deskundigen. Het schetsboek is namelijk een album en daar kan het licht niet bij. Ook het papier is niet verkleurd. Het zou erop kunnen wijzen dat degene die deze tekeningen maakte, zich liet inspireren door de tekeningen van Van Gogh, maar zich niet realiseerde dat deze oorspronkelijk met zwarte inkt getekend werden. Die suggestie lijkt te worden onderschreven door het feit dat de tekenaar allerlei taferelen heeft afgebeeld uit Arles en Saint-Rémy, de plaatsen waar Van Gogh tussen 1888 en 1890 verbleef.
Foutjes
Daarnaast wijzen de onderzoekers op ‘foutjes’ in de tekeningen die suggereren dat de tekenaar de taferelen die hij tekende niet met eigen ogen had gezien. Foutjes die we in andere werken die met zekerheid van Van Goghs hand zijn niet aantreffen. “Ze (de foutjes, red.) zijn het gevolg van een verkeerde interpretatie van de voorbeelden waarop de maker van het schetsboek zich voor zijn imitaties baseerde,” zo stelt het museum.
Deskundigen van het Van Gogh Museum hebben ook hun twijfels over de herkomstgeschiedenis van het schetsboek. De eigenaar van het schetsboek beweert dat het afkomstig is van het echtpaar Ginoux uit Arles, waarmee Van Gogh bevriend was. Bewijs daarvoor ontbreekt echter en in 1896 stelde het echtpaar nog geen enkele tekening van Van Gogh in het bezit te hebben. Uiteindelijk duikt het schetsboek op in het Gele Huis, de voormalige woning van Van Gogh in Arles en duurt het nog 60 jaar voordat iemand zich realiseert dat de schetsen in het boek van Van Goghs hand kunnen zijn. “Deze gang van zaken achten wij zeer onwaarschijnlijk,” concludeert het museum. Een notitieboekje waarin naar het schetsboek verwezen wordt, is in de ogen van het museum eveneens onbetrouwbaar en zou eerst nog eens verder onderzocht moeten worden.
