Bij het doorspoelen van het toilet komen er talloze, mogelijk ziektedragende druppeltjes hoog in de lucht terecht die daar ook nog eens onverwacht lang kunnen blijven hangen.
Het klinkt misschien een beetje vies, maar wanneer je een openbaar toilet doorspoelt, vliegen minuscule druppeltjes alle kanten op. Deze druppeltjes kunnen verrassend hoog komen en ook nog eens gedurende lange tijd blijven zweven, zo tonen onderzoekers in een nieuwe studie aan. Het is redelijk zorgelijk. Want het is mogelijk dat deze druppeltjes bepaalde ziekteverwekkers, zoals bijvoorbeeld het coronavirus, bevatten. En dus kan een nietsvermoedende toiletbezoeker op deze manier in theorie COVID-19 oplopen.
De kans
Voordat je in paniek raakt, de onderzoekers onderstrepen dat de kans vele malen groter is dat je het coronavirus onder de leden krijgt via druppeltjes uitgeademd door een geïnfecteerd persoon. “De kans dat je COVID-19 krijgt op het openbare toilet is relatief klein,” stelt onderzoeker Siddhartha Verma in een interview met Scientias.nl gerust. Wel tonen de onderzoekers aan dat het mogelijk is om op een slecht geventileerd openbaar toilet bepaalde ziekteverwekkers op te lopen. En in hun studie leggen ze uit hoe.
Ziekteverwekkers
We weten dat in stilstaand water, maar ook in urine, uitwerpselen en braaksel ziekteverwekkers kunnen zitten. Ook hebben wetenschappers kleine aantallen levensvatbare coronavirussen in urine- en ontlastingsmonsters aangetroffen. En daarom is het toch belangrijk om openbare toiletten eens onder de loep te nemen, met name vanwege het vele voetverkeer. Bovendien beschikken ook niet alle openbare toiletten over voldoende ventilatie. En dus rijst de vraag wat er precies allemaal in de lucht terechtkomt wanneer iemand het toilet doorspoelt.
Druppeltjes
In de nieuwe studie namen onderzoekers de proef op de som en besloten de druppeltjes te bestuderen die door het doorspoelen van het toilet en een urinoir worden gegenereerd onder normale ventilatieomstandigheden. Om de grootte en het aantal druppeltjes te meten, gebruikten ze een speciale meter die op verschillende hoogtes werd geplaatst. Vervolgens ving deze meter de druppeltjes op die door het doortrekken van het toilet de lucht in gespetterd werden.
Duizenden deeltjes
“Na ongeveer drie uur testen waarin we meer dan 100 keer de toilet hadden doorgetrokken, ontdekten we een substantiële toename van de hoeveelheid deeltjes in de lucht,” vertelt Verma. “Het totaal aantal druppeltjes dat bij elke spoelbeurt werd gegeneerd, liep op tot in de tienduizenden.” Bovendien zijn vele van deze druppeltjes kleiner dan 3 micrometer. En die zijn met name zorgwekkend. “Door hun kleine formaat kunnen deze druppeltjes lang blijven hangen,” zegt Verma. “Hierdoor is het transmissierisico aanzienlijk als ze infectieuze micro-organismen bevatten.”
De onderzoeker is bovendien vooral verbaasd over hoe hoog de druppeltjes uit de wc-pot konden komen. Zo werden er zelfs druppeltjes op een hoogte van 1,5 meter gedetecteerd. “Dit betekent dat de druppeltjes dus gemakkelijk een hoogte kunnen bereiken waarop ze door mensen worden ingeademd,” benadrukt Verma. Ook blijven ze verrassend lang hangen. “Meters die we op vaste plekken in de ruimte hadden gestationeerd, detecteerden tot 20 seconden na het doortrekken van de wc nog druppels,” gaat hij verder. “Maar in werkelijkheid blijven deze deeltjes veel langer hangen. Na die 20 seconden zijn de druppeltjes de meters gepasseerd en verspreiden ze zich over de ruimte. Dit betekent dat als een openbaar toilet niet over een goede ventilatie beschikt, sommige aerosolen uren tot zelfs dagen in de lucht blijven hangen.”
Bekijk in deze korte video een deel van het experiment.
Het dichtdoen van het deksel bij het doortrekken heeft overigens ook niet veel zin. Toen de onderzoekers de wc doorspoelden met een gesloten deksel, hield dit wel enige deeltjes tegen, al ontsnapten er alsnog veel door kleine openingen tussen het deksel en de zitting.
Broeinest
Volgens de onderzoekers wijzen de resultaten erop hoe openbare toiletten kunnen dienen als broeinesten voor de overdracht van ziektes; zeker wanneer ze niet over voldoende ventilatie beschikken, of als de toiletten helemaal geen deksels hebben. “De grootste zorg zijn de aerosolen die gedurende lange tijd in het toilet blijven circuleren,” zegt Verma. “Deze kunnen zijn gegenereerd door een geïnfecteerd persoon die mogelijk enkele minuten tot uren voordat jijzelf het hokje binnenstapte, naar het toilet is geweest.”
Hoewel er tot nu toe nog geen bevestigde gevallen zijn van mensen die COVID-19 op een openbaar toilet hebben opgedaan, laat de studie zien dat dit theoretisch wel mogelijk is. De onderzoekers hopen dan ook dat hun bevindingen aanzetten tot verbeterde ventilatiesystemen in openbare toiletten. “Ik hoop dat we hiermee de aandacht vestigen op de cruciale rol van goede ventilatie bij het behouden van een gezond binnenmilieu,” zegt Verma. “Niet alleen in toiletten, maar ook op andere plaatsen waar we regelmatig samenkomen, zoals in theaterzalen, klaslokalen en winkelcentra. Bovendien moeten we bij het ontwerpen van dergelijke binnenruimtes beter letten op bepaalde luchtstromen. Dit kan helpen bij het voorkomen van zogenoemde ‘dode zones’ waar deeltjes en aerosolen zich in de loop van de tijd kunnen ophopen.”
