Het geheim van een dertig miljoen jaar oude maagd

De bdelloid rotifer is een soort die al dertig miljoen jaar lang weet te overleven. Dat is indrukwekkend. Maar het wordt nog interessanter: de soort heeft in die tijd nog nooit seks gehad. En als klap op de vuurpijl bestaat de soort ook nog eens alleen uit vrouwelijke dieren. Rara, hoe kan dat?

De bdelloid rotifer lijkt op een klein wormpje en is ongeveer een halve millimeter groot. De dieren zijn wereldwijd overal te vinden, zolang er maar wat water is, waar ze hun voedsel uit kunnen filteren. Het lijkt wel of dat het enige is wat de dieren believen, want een man? Daar moeten de dames zo op het eerste oog niets van weten!

En dat is verrassend. De meeste meercellige organismen planten zich namelijk door middel van seks voort. Ook al is dat vanuit biologisch oogpunt misschien niet zo slim. Het zou veel handiger zijn als alle soorten zich in hun eentje konden voortplanten. Dan hoef je ten eerste geen partner te zoeken en is angst voor geslachtsziekten overbodig. Bovendien hoef je je geen zorgen te maken over de mogelijkheid dat je tijdens de daad door een ander organisme wordt aangevallen. En er is nog iets wat in sommige gevallen een voordeel kan zijn: het nageslacht is een exacte kopie van jezelf. “Waarom zou je de genen in elke generatie mixen als je elke keer honderd procent van je eigen genen kan doorgeven?” vraagt bioloog John Logsdon zich af. En toch kiezen de meeste meercellige organismen ervoor om seks te hebben. “Vrouwtjes dienen hun genen vrijwillig in bij een soort willekeurige loterij,” meent bioloog Chris Wilson. Het lijkt dan ook logisch dat de dames van de bdelloid rotifer voor hun eigen hachje gaan. Maar…

Veel wetenschappers vermoeden dat seks belangrijk is om ziektes te voorkomen. Door jezelf door middel van seks voort te planten, komen er nieuwe genen bij en dat kan een soort sterker en resistenter tegen gevaarlijke microben maken. Grote vraag is dan ook: hoe weet de bdelloid rotifer al dertig miljoen jaar zonder vermenging van genen te overleven? Daar heeft de soort een geheel eigen verdedigingssysteem voor. “Ze komen in een staat die we anhydrobiosis noemen,” vertelt Wilson. “Dat is leven zonder water, ze worden eigenlijk kleine levenloze stofdeeltjes.” Er is een schimmel die het diertje wel wil verorberen, maar zolang de bdelloid rotifer een stofje is, is er niets te eten en doordat de rotifer zo licht is, wordt zij gemakkelijk door de wind meegenomen naar een gebied waarin geen schimmels leven. Door verstoppertje te spelen met de parasieten en voortdurend naar een nieuwe omgeving te verhuizen kan de rotifer de parasieten voorblijven, zonder dat er een genenvariatie en dus seks nodig is.

Onderzoekers kunnen op dit moment niet uitsluiten dat de bdelloid rotifer helemaal nooit seks heeft of heeft gehad. Hoewel een mannelijke variant nog nooit is aangetroffen, wil dat niet zeggen dat deze niet bestaat. Bovendien meent Logsdon dat elk wezen met een celkern voldoende is geëvolueerd om seks te hebben. Rotifer hebben celkernen. Dus misschien waait het diertje ooit toch nog tegen de prins op het witte paard aan. Maar tot die tijd redden de dames zich prima in hun eentje.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd