Rupsen vallen onze eikenbomen weer massaal aan. Ze vreten de takken letterlijk kaal en laten na een maandje een sterk aangetaste eik achter. Is dat reden tot zorg? Niet als het aan Leen Moraal van de Wageningen Universiteit ligt. De eik heeft namelijk een geheim wapen.
“De rupsenplaag die we nu zien, wordt veroorzaakt door drie soorten rupsen,” vertelt Moraal. “De eitjes van deze soorten overwinteren in knoppen van de bomen en in de vroege lente komen de rupsen tot leven.”
Groter groeien
En dan moet er gegeten worden om groot en sterk en een vlinder te worden. “Eiken zijn dan favoriet, omdat ze zo vroeg in het seizoen nog weinig stoffen in hun bladeren hebben die de verteerbaarheid bemoeilijken. Alleen in de maand juni zit er genoeg tanninezuur in de eikenbladeren om insecten af te schrikken. Dus de larven voeren een race tegen de klok om op tijd uit hun eitje te komen, nog voordat het tanninezuur hun maaltijd verpest.”
Reserveknop
De meeste rupsen slagen er in om op tijd bij de eiken te komen. Dat lijkt dan ook een gewonnen strijd. Maar de eik heeft nog een verrassing in petto. “De eik heeft geïnvesteerd in een geheim wapen om te voorkomen dat de boom vernietigd wordt door de rupsen. De eik heeft reserveknoppen die in een tweede ronde, later in de zomer, uitkomen. Dus de bomen gaan niet dood.”
Dat wil niet zeggen dat de eiken het gemakkelijk hebben. “De rupsen zijn een stressfactor, want de eiken verliezen door hun toedoen energie. Je kunt dat zien aan de jaarringen. Deze zijn smaller in de jaren dat er veel rupsen waren. Als er nog een tweede stressfactor volgt, zoals bijvoorbeeld droogte of extreme regenval, dan zijn de bomen sterk verzwakt. Daarop kunnen kevers gebruik maken van de zwakte van de boom en zich in de stam inboren. En dat kan alsnog de dood van de eik betekenen.”
