Het is vrijdag de dertiende. Brengt zo’n dag nu echt ongeluk? Alleen als je dat gelooft en verwacht!
Je wil ze de kost niet geven: de mensen die vandaag net ietsje voorzichtiger over straat gaan of vanwege de datum en dag niet in het vliegtuig stappen of een belangrijke beslissing nemen. Gewoon, voor de zekerheid. Is hun angst terecht? Nee. Er is geen overtuigend bewijs dat vrijdag de dertiende meer ongeluk brengt van andere dagen.
Gek
En toch zijn er miljoenen intelligente mensen die zich zorgen maken over het verloop van deze dag. Hoe dat precies ontstaan is, is onduidelijk. “Mensen hebben een aantal overtuigingen waarvan ze de grondslagen of afkomst niet kennen,” stelt Thomas Gilovich, pscyholoog aan de Cornell University in een persbericht van het blad Psychological Science, naar aanleiding van vrijdag de dertiende.
Klopt
En zodra mensen er eenmaal van overtuigd zijn dat een bepaalde dag samenhangt met ongeluk, dan is de kans ook wel erg groot dat dat vermoeden bevestigd wordt. Stel: je gelooft dat deze dag ongeluk brengt en tijdens de lunch laat je een pot pindakaas uit jouw handen vallen. Dan gaat je brein dat ongelukje direct verbinden met vrijdag de dertiende. Terwijl je die pot pindakaas ongetwijfeld ook had laten vallen als het vrijdag de veertiende was. “Het brein is een associatief systeem en als er iets slechts gebeurt op vrijdag de dertiende dan zullen die twee (de dag en de gebeurtenis, red.) voor altijd in het brein met elkaar verbonden zijn.” En al die goede dingen die op vrijdag de dertiende gebeurden? Bijvoorbeeld: je arriveerde veilig op het werk of haalde een leuke order binnen. Die worden voor het gemak vergeten. Of beter gezegd: genegeerd.
Verbanden
Dat we overal van die verbanden zien, zelfs als die er echt niet zijn, is niet zo heel gek. Het helpt ons om alles wat op de wereld gebeurt, te ordenen. Maar soms slaan we een beetje door. Bijvoorbeeld op vrijdag de dertiende wanneer elk ongelukje geassocieerd wordt met een dag en datum waarvan niet eens bewezen is dat deze daadwerkelijk ongeluk brengt. Overigens is dat niet alleen het geval op vrijdag de dertiende. Maar ook bij veel andere vormen van bijgeloof. Horoscopen bijvoorbeeld. Of rare rituelen die sporters erop na kunnen houden (de bal drie keer laten stuiteren alvorens te serveren, een geluksonderbroek aan en ga zo maar door). Het werkt allemaal echt als je oprecht verwacht dat het werkt.
Hoef je vandaag niet extra voorzichtig te zijn wanneer je de straat oversteekt? Voorzichtigheid kan natuurlijk geen kwaad, want dit is vandaag even hard nodig als gisteren of morgen of overmorgen. En hoewel ook de mensen die hardnekkig in vrijdag de dertiende geloven dat ergens wel weten, zullen zij vandaag toch extra voorzichtig zijn. En als er wat gebeurt…dan flitst dat ‘vrijdag de dertiende’ toch altijd even door hun hoofd heen. Daar kunnen ze niets aan doen. Zo zit ons brein nu eenmaal in elkaar. Voor wie daar toch vanaf wil: probeer eens te denken aan al die dingen die vandaag goed gaan. Want die zijn er ook, zelfs op vrijdag de dertiende.
