Als je afvalt, raken je vetcellen gestrest. En om die stress van zich af te schudden, gaan ze opnieuw vet stapelen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek.
Het is bijzonder frustrerend: ben je net met veel pijn en moeite enkele kilo’s kwijtgeraakt, vliegen ze er direct weer aan. We noemen het ook wel het jojo-effect. En een nieuw onderzoek van Maastricht University geeft nu meer inzicht in hoe dat jojo-effect ontstaat.
Hypothese
Zes jaar geleden toonden onderzoekers – ook van Maastricht University – al aan dat vetcellen het niet prettig vinden als ze hun vet moeten afstaan (oftewel wanneer we afvallen). Na dat onderzoek ontstond bij wetenschappers het vermoeden dat vetcellen na sterk afvallen last krijgen van stress. En om zich van die stress te ontdoen, gaan ze opnieuw vet verzamelen, zo bedachten de onderzoekers. Ze besloten de hypothese te toetsen.
Het onderzoek
De onderzoekers verzamelden achttien gezonde proefpersonen. De proefpersonen volgden gedurende acht weken een dieet. Afhankelijk van hoe het gewicht van de proefpersonen veranderde werden de proefpersonen in twee groepen ingedeeld: gewichtblijvers en gewichtstijgers. De gewichtblijvers verloren 14,4 procent van hun lichaamsgewicht en kregen er in tien maanden tijd slechts 0,9 procent bij. De gewichtstijgers verloren 14,3 procent van hun lichaamsgewicht en kregen er in tien maanden tijd weer 8,2 procent bij.
Vetweefsel
De onderzoeker bestudeerden ook het vetweefsel van de proefpersonen en gingen daarin op zoek naar eiwitten die erop wijzen dat vetcellen stress ondervinden. Uit het onderzoek blijkt dat stress in de vetcellen tijdens afvallen bij de gewichtstijgers duidelijk meer toeneemt dan bij de gewichtblijvers.
Celskelet
Een tweede onderzoeksgroep bestudeerde ondertussen de samenstelling van het externe celskelet van vetcellen. De onderzoekers vermoedden dat dit celskelet een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van stress bij vetcellen na afvallen. De onderzoekers onderzochten 496 proefpersonen met overgewicht en obesitas. Alle proefpersonen volgden acht weken lang een calorie-arm dieet en werden zes maanden later nog eens gescreend. Het onderzoek toont aan dat de kans dat mensen na afvallen weer aankomen beïnvloed wordt door variaties in de componenten van het externe celskelet. En die componenten zijn bovendien verschillend voor vrouwen en mannen.
Samen tonen de onderzoeken aan dat de kans dat mensen nadat ze zijn afgevallen weer aankomen mede bepaald wordt door de stress in hun vetcellen. En die stress in de vetcellen kan dus ook dat verfoeide jojo-effect helpen verklaren.
