Het virus wist een groot deel van het ‘geheugen’ van ons immuunsysteem, waardoor we vervolgens ook veel vatbaarder zijn voor andere infectieziekten.
Het betekent dat het mazelenvirus vele malen gevaarlijker is dan gedacht en dat het vaccin tegen de mazelen dus ook veel waardevoller is. Dat schrijven onderzoekers in het blad Science. Ze baseren zich op een onderzoek, uitgevoerd onder Nederlandse kinderen uit de zogenoemde Bible Belt.
Bloedmonsters
De onderzoekers namen twee keer bloed af bij de kinderen: voor en kort nadat ze de mazelen hadden gehad. Nadat de kinderen het virus hadden doorgemaakt, waren er in hun bloed – zoals verwacht – antistoffen tegen mazelen te vinden. Dit zijn bloedeiwitten die ons lichaam aanmaakt in reactie op lichaamsvreemde stoffen, zoals bijvoorbeeld het mazelenvirus. De eiwitten vormen als het ware het geheugen van ons immuunsysteem: zodra het mazelenvirus weer acte de présence geeft, binden de antistoffen die het lichaam tegen dit virus heeft aangemaakt, zich aan het virus, waardoor ons lichaam het snel onschadelijk kan maken.
Maar tot grote verbazing van de onderzoekers vormde de aanwezigheid van antistoffen tegen mazelen niet het enige verschil tussen de bloedmonsters die voor en de bloedmonsters die nadat het virus onder de kinderen had toegeslagen, te vinden was. In de bloedmonsters die nadat het virus had toegeslagen, waren afgenomen, bleek de verzameling antistoffen die de kinderen gedurende hun leven hadden opgebouwd opeens veel beperkter te zijn. De kinderen waren – afhankelijk van de ernst van hun mazeleninfectie – tussen de 33 en 40% van hun antistoffen-verzameling kwijtgeraakt. “Wanneer de mazelen toeslaan, verdwijnen er gewoon antistoffen,” concludeert onderzoeker Stephen Elledge.
Apen
De onderzoekers besloten deze bevinding nader te onderzoeken middels een experiment onder vier makaken. Er werd wat bloed afgenomen voor de apen het mazelenvirus kregen. Daarnaast werd er aanzienlijk later dan bij de kinderen, namelijk pas vijf maanden nadat de apen het mazelenvirus hadden doorgemaakt nog eens bloed afgenomen. De apen bleken gemiddeld tussen de 40 en 60 procent van de antistoffen die tegen andere ziekteverwekkers beschermen, kwijt te raken. Elledge denkt dat we bij de kinderen vergelijkbare percentages zouden hebben gezien, als men nadat ze de mazeleninfectie hadden doorgemaakt wat langer had gewacht met de bloedafname; waarschijnlijk duurt het even voor de antistoffen door toedoen van de mazeleninfectie uit het immuunsysteem zijn verdwenen.
Tijdelijk
Gelukkig is dit effect van het mazelenvirus in veel gevallen slechts tijdelijk, zo vertelt onderzoeker Colin Russel, verbonden aan het Amsterdam UMC. “De meeste kinderen zijn gelukkig in staat om hun immuunsysteem in korte tijd weer in orde te krijgen, maar in tien procent van de gevallen lukt dat niet. Die kinderen zijn drie tot vijf jaar bezig om hun immuunsysteem te herstellen en zijn al die tijd sterk verhoogd vatbaar. Je kunt het effect vergelijken met een kind dat medicijnen krijgt om het immuunsysteem te onderdrukken bijvoorbeeld na een longtransplantatie.”
Eerder onderzoek
In 2015 verscheen reeds een onderzoek waarin wetenschappers aantoonden dat het mazelenvirus een langdurig effect had op het immuunsysteem en het op de één of andere manier leek te onderdrukken. De ontdekking leidde toen reeds tot de hypothese dat het mazelenvirus er op de één of andere manier voor zorgt dat het immuunsysteem ziekteverwekkers die het eerder is tegengekomen, vergeet. En nu blijkt die hypothese dus te kloppen: het geheugen van het immuunsysteem wordt grotendeels vernietigd door het mazelenvirus, waardoor mensen vervolgens veel vatbaarder zijn voor andere ziekteverwekkers.
Het onderzoek heeft – in een tijd waarin vaccinatieprogramma’s onder druk staan – een belangrijke implicatie. “Het virus is veel vernietigender dan we dachten, wat betekent dat het vaccin (dat overigens geen effect heeft op de immuniteit voor andere infectieziekten, red.) veel waardevoller is,” concludeert Elledge. “Die inenting beschermt niet alleen tegen mazelen, maar tegen veel meer infectieziekten,” stelt ook Russel.
