Het verhaal achter de artistieke impressie

Je ziet ze regelmatig op Scientias.nl: prachtige artistieke impressies van onder meer verre planeten. Misschien heb je je wel eens afgevraagd hoe ze tot stand komen. Danielle Futselaar weet er alles van: haar tekeningen pronken op de NASA-site!

In april dit jaar ontdekten astronomen met behulp van de Kepler-telescoop de planeet Kepler 186f. De planeet is rotsachtig en slechts tien procent groter dan onze aarde. De planeet bevindt zich ook nog eens in de leefbare zone: een denkbeeldige zone rond een ster waarin de temperatuur niet te hoog is (waardoor eventueel water op de planeet verdampt), maar ook niet te laag (waardoor eventueel water op de planeet bevriest). NASA Ames was opgetogen over de ontdekking: op deze planeet kon wel eens leven zijn! In opdracht van het SETI Institute en NASA Ames maakte illustratrice Danielle Futselaar een prachtige tekening die een beeld gaf van deze mogelijk leefbare planeet.

Uitzoekerij
“Op het moment dat ik zo’n opdracht krijg, krijg ik tegelijkertijd alle informatie die er over de planeet voorhanden is,” vertelt Futselaar. “Het gaat dan om technische gegevens zoals de afstand tot de ster, het soort licht dat de ster afgeeft, de omvang van de planeet, of er nog meer planeten om de ster cirkelen, enzovoort. Het is een hele uitzoekerij.” Aan Futselaar de schone taak om alle cijfers en letters om te zetten in een tekening. “In het geval van Kepler 186f kreeg ik de opdracht om uit te gaan van het mooiste scenario: namelijk dat er leven mogelijk was. Vandaar dat je op mijn tekening (zie de afbeelding hierboven) ook planten ziet. Ik mocht speculeren.” Leven op Kepler-186f: het is één van de weinige dingen waarover Futselaar speculeren mocht. “Of er leven is, weten we niet. Maar eigenlijk weten we behalve dat heel veel van de planeet. We weten de omvang, afstand tot de ster, de oppervlaktetemperatuur, de type ster,” somt ze op.

Eer

NASA Ames was zo gecharmeerd van Futselaars eindresultaat dat de illustratie een plekje kreeg op de website van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie. Een grote eer voor Futselaar. “Het is heel bijzonder. Ik denk dat maar weinig Nederlandse illustratoren dat meemaken.”

Gele planten
Ondanks de informatie waar wetenschappers Futselaar in het geval van Kepler 186 met overlaadden, was het tekenen van de planeet geen gelopen race. “Onderweg kun je dan toch nog tegen vragen oplopen. Zo wist ik bijvoorbeeld dat de ster waar Kepler 186f omheen cirkelt meer infrarood licht afgeeft dan onze zon. Dat geeft een ander beeld: de kleuren zijn er anders. Maar het betekent ook dat eventuele fotosynthese op de planeet anders zou gaan.” Om er zeker van te zijn dat de kleuren op de tekening zouden kloppen, legde Futselaars contactpersoon bij SETI en NASA Ames contact met een wetenschapper die onderzoek heeft gedaan naar fotosynthese onder invloed van infrarood licht. Zo kwam Futselaar te weten dat eventuele planten op Kepler 186f een bijzonder kleurtje zouden hebben. “De planten zijn geel. Het lijkt misschien een herfstbos, maar dat is het niet. Zo zouden de planten – als deze er op Kepler-186f zijn – uitzien.”

Realistisch
Er wordt alles aan gedaan om tot een zo goed mogelijke weergave van de planeet te komen. “Je wilt mensen niet voor het lapje houden. Tegelijkertijd is het natuurlijk wel zo dat er nog nooit iemand geweest is. En het ziet er ook niet naar uit dat er op korte termijn iemand heen gaat. Dit is de best mogelijke weergave die we met de wetenschap van nu van Kepler 186f kunnen maken.”

Deze afbeelding laat zien hoe Kepler 186f eruit zou zien als deze voornamelijk uit (v.l.n.r.) ijs, ijzer en steen zou bestaan. Afbeelding: Danielle Futselaar / SETI Institute / NASA AMES.
Deze afbeelding laat zien hoe Kepler 186f eruit zou zien als deze voornamelijk uit (v.l.n.r.) ijs, ijzer en steen zou bestaan. Afbeelding: Danielle Futselaar / SETI Institute / NASA AMES.

Speculatie
Het werk van Futselaar vormt een aanvulling op de tekeningen die NASA-illustratoren van Kepler 186f maakten. “De tekeningen van NASA laten een rotsachtige planeet zien, zonder duidelijke aanwijzingen van leven. Het is een overheidsinstelling, dus zij mogen niet gaan speculeren zoals ik dat heb gedaan.” Speculatief of niet: de tekening van Futselaar spreekt in ieder geval tot de verbeelding. “NASA en SETI Institute wilden deze tekening graag laten maken, zodat ze aan de rest van de wereld konden laten zien hoe het er op een leefbare Kepler 186f uit zou kunnen zien. De tekening laat zien dat de aarde niet uniek is. Het zou helemaal niet raar zijn als we een tweede leefbare planeet aantreffen.”

Lastig
Kepler 186f is slechts één van de hemellichamen die Futselaar in haar loopbaan vereeuwigde. Ze werkt met grote regelmaat voor SETI Institute en – aangezien veel wetenschappers bij dat instituut ook voor NASA werken – hengelde al verschillende opdrachten van NASA Ames binnen. Maar dat wil zeker niet zeggen dat het haar steeds gemakkelijker afgaat om verre werelden te vereeuwigen. “De eerste streep is altijd moeilijk. Met name als het gaat om planeten. Want zie al die informatie maar eens in de vorm van een realistische tekening op papier te krijgen, zonder dat je in je creativiteit afdwaalt.” Gemakkelijker zijn bijvoorbeeld de planetoïden. “Die zijn goed te tekenen. Vaak is de vorm bekend. Je maakt ze grijs of zwart en tekent er een paar kraters op en dan ben je al een heel eind.”

Dankzij de overijverige Kepler en andere prachtige ruimtemissies zijn het gouden tijden voor illustratoren als Futselaar. Met grote regelmaat krijgen ze de kans om zojuist ontdekte werelden in beeld te brengen. “Vooral de planeten die mogelijk leefbaar zijn, zijn fantastisch om te tekenen.” Wat dat betreft, zit er waarschijnlijk nog genoeg in het verschiet. “Ik ben bijvoorbeeld heel geïnteresseerd in TESS. TESS is eigenlijk een vergelijkbare zoektocht als de Kepler-missie, maar dan weer een stapje geavanceerder. De satelliet wordt in 2017 gelanceerd en is echt speciaal uitgerust om naar leefbare werelden te zoeken.” En zodra we die werelden vinden, zal er ongetwijfeld een telefoontje richting Futselaar of collega’s gaan. Want alleen zij kunnen op dit moment verre planeten een gezicht geven.

Bronmateriaal

Interview met Danielle Futselaar

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd