Het WK en de wetenschap: FAQ

Morgen is het zover. Oranje zal zich ten overstaan van de gehele wereld moeten bewijzen. Om ervoor te zorgen dat dat wetenschappelijk verantwoord gebeurt, zetten we de belangrijkste vragen en antwoorden omtrent wereldkampioen worden op een rijtje.

Hoe winnen we een strafschoppenreeks?
Geloof het of niet, maar er zijn wetenschappers die hun leven gewijd hebben aan deze vraag. Gevolg is wel dat we nu in theorie precies weten hoe er gescoord kan worden. Uit onderzoek blijkt dat een hoge bal die precies op de linker- of rechter kruising is gericht en een snelheid van tussen de 90 en 104 kilometer per uur heeft, perfect is. Door als strafschopnemer binnen drie seconden nadat de scheidsrechter heeft gefloten even te bewegen en dan de penalty te nemen, is de kans groot dat de doelman verrast wordt. De kans op een raak schot wordt ook groter als de aanvaller kort wacht tot de keeper bewogen heeft. Een aanloopje is goed, maar mag nooit te lang zijn: vier tot zes stappen is het best. Vertrouwen hebben is ook belangrijk: weet dat tweederde tot driekwart van alle strafschoppen uiteindelijk in het doel belandt.

Helpt aanmoedigen echt?
Ja en nee. Aan de ene kant kan een enorme ploeg oranjefans de voetballers vleugels geven. “Er is veel bewijs dat aantoont dat supporters helpen om te winnen,” vertelt psycholoog Greg Wood. Toch is het niet bewezen dat duizenden fans van FC Knudde een wereldkampioen maken. “Hoge verwachtingen kunnen angst veroorzaken. Als je het idee hebt dat je niet aan de verwachtingen van de menigte kunt voldoen, zal dat je prestatie beïnvloeden.”

Maakt de kleur van de shirtjes nog verschil?
Ja. Teams die geheel of deels in het rood zijn uitgerust, hebben een voordeel. Rood staat symbool voor gevaar en werkt intimiderend. Dat heeft dus een psychologisch effect op de tegenstander. Of het genoeg is om het WK met te winnen? Waarschijnlijk niet.

Maakt het WK gelukkig?
Ja! Tenminste, laten we het even goed formuleren: het maakt gelukkiger. Uit onderzoek blijkt dat het aantal zelfmoorden tijdens een groot sporttoernooi als het WK afneemt. Dat effect duurt echter niet lang. Zodra het WK voorbij is of het eigen team eruit ligt, piekt het aantal zelfmoorden flink.

Hoe herken ik een opzettelijke val?
De bewegingen omtrent een neppe val verschillen sterk, maar hebben één ding gemeen: ze zijn theatraal. Een bekende is de val waarbij de speler met beide armen in de lucht, open armen, vooruitgestoken borst en gebogen knieën ter aarde valt. “Dit gebeurt tijdens vele duiken,” weet psycholoog Paul Morris. “Maar biomechanisch vindt het nooit plaats tijdens een natuurlijke val. In plaats daarvan gaan (tijdens een echte val, red.) instinctief de armen naar beneden om de klap op te vangen of in balans te komen.”

Is voetbal kijken gevaarlijk?
Ja. Kunt u zich het EK van 1996 nog herinneren? Nederland werd er toen door Frankrijk met behulp van penalty’s uitgewerkt. De zenuwslopende strafschoppenreeks eiste zijn tol. Het aantal doden door hartaanvallen en beroertes steeg die dag met vijftig procent. Twee jaar later gooide Argentinië Engeland met strafschoppen uit het toernooi. Diezelfde dag en de twee dagen erna kregen 25 procent meer mensen dan normaal een hartstilstand.

Is de thuisploeg echt in het voordeel?
Ja, maar niet vanwege de redenen die vaak genoemd worden, zoals de vertrouwde omgeving en de supporters. Het heeft namelijk alles te maken met de hormonen. Uit onderzoek blijkt dat voetballers die thuis spelen een hogere testosteronwaarde hebben. Testosteron wordt geassocieerd met dominantie, zelfverzekerdheid en agressie. Het lijkt erop dat de thuisploeg bij gratie van de hormonen een soort evolutionaire drang heeft om het eigen territorium te verdedigen. En dat kan het spel ten goede komen.

Heeft een goal vlak voor rust echt een grotere impact?
Nee. Het is één van de mythes die door wetenschappers met behulp van statistieken teniet is gedaan. Een goal vlak voor rust heeft geen grotere invloed op de eindstand dan een goal die ruim voor rust is gemaakt. Andere mythes die onwaar bleken te zijn: een team dat zojuist gescoord heeft, is kwetsbaarder voor een tegengoal en een speler die in de vorige wedstrijd gescoord heeft, heeft een grotere kans om dat in de volgende wedstrijd ook weer te doen.

Gaat Nederland het WK winnen?
Zeg nooit, nooit, maar de kans is – als we professor Metin Tolan moeten geloven – klein. Hij heeft een formule ontwikkeld waarin alle resultaten van vorige wereldkampioenschappen zijn opgenomen en daar rolt uit dat Duitsland dit jaar de gedoodverfde winnaar is. Of hij goed zit, is twijfelachtig. In 2006 adviseerde hij de Duitsers ook al om de champagne koud te zetten, maar toen vlogen onze oosterburen er in de halve finale uit. Moed houden dus!

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd