Bijna 500 plantensoorten zouden het hier niet uit kunnen houden als de opwarming doorzet.
Dat blijkt uit onderzoek van de Wageningen University. Het hoeft niet per se te beteken dat het plantenlandschap in Nederland een stuk saaier wordt; bij een opwarming van nog eens 3 graden zou ons landje aantrekkelijk worden voor 1000 exotische soorten. Vraag is echter of die ons land tijdig kunnen bereiken, zo schrijft onderzoeker Wiegert Wamelink op Naturetoday.com.
Temperatuurstijging
De gemiddelde jaartemperatuur in ons land ligt op dit moment rond de 10 graden Celsius. Dat is al een graad hoger dan zo’n vijftig jaar geleden het geval was. En die opwarming is planten niet in de koude kleren gaan zitten; voor zo’n 100 plantensoorten is ons land nu eigenlijk al te warm. Het geeft te denken, want wat gaat er gebeuren als de gemiddelde jaartemperatuur nog verder stijgt?
Scenario’s
Het is geen vergezochte vraag. Het KNMI voorziet namelijk dat de gemiddelde jaartemperatuur verder zal gaan stijgen. Verschillende klimaatscenario’s onthullen een verdere stijging van 1 tot 4 graden. Wamelink en collega’s wilden graag weten welke impact een dergelijke opwarming op de planten in ons landje heeft. En daarom hebben ze voor meer dan 6000 Europese plantensoorten – waaronder 1200 soorten die we ook in Nederland terug kunnen vinden – vastgesteld bij welke temperaturen deze kunnen groeien.
Resultaten
Het onderzoek onthult dat ons land 50 jaar geleden eigenlijk al te warm was voor 63 soorten. Deze soorten zitten in Nederland aan de zuidgrens van hun verspreidingsgebied, zo schrijft Wamelink op Naturetoday.com. De afgelopen decennia is de gemiddelde jaartemperatuur in Nederland met ongeveer 1 graad opgelopen, waardoor er nog eens 39 plantensoorten zijn die het hier eigenlijk te warm vinden. Meer dan de helft van deze soorten vinden we tevens op de Rode Lijst en worden dus bedreigd. Als de gemiddelde jaartemperatuur nog eens een graad stijgt, zullen nog eens 60 soorten het hier uiteindelijk niet langer naar hun zin hebben, zo suggereert het onderzoek van Wamelink. En als die gemiddelde temperatuur oploopt naar 14 graden Celsius zou het zelfs 427 soorten – oftewel 40% van de doorgerekende soorten – te heet onder de voeten kunnen gaan worden.
Nieuwe soorten
Terwijl een warmer Nederland voor verschillende soorten minder aantrekkelijk is, zijn er natuurlijk ook soorten die ons land juist aantrekkelijker gaan vinden als het hier wat warmer wordt. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan plantensoorten die we nu veel zuidelijker aantreffen. Als de gemiddelde jaartemperatuur doorstijgt naar 11 graden Celsius zou ons land voor zo’n 200 van die ‘exotische’ soorten aantrekkelijk kunnen worden. Bij een gemiddelde jaartemperatuur van 14 graden Celsius zouden – in theorie – zo’n 1000 nieuwe soorten zich hier thuis kunnen voelen. Maar daar moet wel een belangrijke kanttekening bij worden geplaatst: het vereist namelijk dat deze soorten Nederland op tijd weten te bereiken. En de meeste planten kunnen – via hun zaad – slechts centimeters tot meters per jaar afleggen, zo schrijft Wamelink. Dus het is twijfelachtig of ze hier weten te geraken. Daarnaast is temperatuur natuurlijk niet de enige factor die bepaalt of een plant het in een gegeven gebied naar zijn zin krijgt; ook de zuurgraad van de bodem, de beschikbaarheid van voedingsstoffen en de grondwaterstand spelen een rol.
Voor zover bekend zijn er door opwarming tot op heden geen plantensoorten uit Nederland verdwenen. Maar dat kan in de toekomst dus zeker wel gaan gebeuren. Het roept een belangrijke vraag op. Zeker omdat veel van de soorten die lijden onder stijgende temperaturen nu al op de Rode Lijst staan. Moeten we die soorten koste wat kost blijven beschermen? Of moeten we ons meer gaan richten op het verwelkomen van wat Wamelink ‘klimaatvluchtelingen’ noemt: soorten die van een warmer Nederland hun thuis kunnen maken?
