De hexagoon bevindt zich honderden kilometers boven de wolken van de gasreus.
Hoewel de missie van ruimtesonde Cassini zijn einde heeft genaderd, komt hij nog met een mooie toegift. De sonde heeft namelijk de eerste glimpen waargenomen van een hexagoon op honderden kilometers hoogte op de noordpool van Saturnus. De warme draaikolk heeft een zeshoekige vorm, en lijkt hiermee identiek te zijn aan een hexagoon die zich iets lager in de atmosfeer bevindt.
Dubbel
Toen Cassini in 2004 bij Saturnus aanmeerde, was het zomer op het zuidelijke halfrond van de planeet en winter in het noorden. Het ruimtevaartuig nam destijds een brede, warme vortex waar op de zuidpool van Saturnus. Vervolgens nam Cassini ook een mysterieuze zeshoek waar die om de noordpool suist. En nu blijkt uit de nieuwe data dat er eenzelfde hexagoon verder boven de wolken op de noordpool uittorent. “De randen van deze nieuw gevonden vortex lijken zeshoekig te zijn, en passen daarmee precies bij het eerder gevonden wolkenpatroon die we dieper in de atmosfeer van Saturnus zien,” vertelt hoofdauteur Leigh Fletcher.
Winter
Cassini houdt al voor lange tijd Saturnus scherp in de gaten, maar de noordpool van de planeet kon niet goed bestudeerd worden. Zo kon het instrument aan het begin van de missie niet goed de noordelijke stratosfeer waarnemen. Dit, omdat de temperaturen rond de -158 graden Celsius liggen, waardoor er geen betrouwbare observaties mogelijk waren. “Een Saturniaans jaar beslaat ongeveer dertig aardse jaren, dus de winters zijn lang,” legt onderzoeker Sandrine Guerlet uit. “Pas vanaf 2009 deed de zomer zijn intrede en werd het geleidelijk warmer op het noordelijke halfrond.” Hierdoor werd het mogelijk om het noordelijke gebied beter te bestuderen.
Gedragen
De onderzoekers concluderen dat de vortexen op de twee polen van Saturnus zich opvallend anders gedragen. Zo heeft de vortex op de zuidpool geen zeshoekige vorm. Daarnaast is de noordelijke vortex ook lang niet zo volwassen als de zuidelijke, waarschijnlijk omdat het koeler is. “Het zou kunnen betekenen dat er een fundamentele asymmetrie is tussen de polen van Saturnus die we nog moeten gaan begrijpen,” vertelt Fletcher. De aanwezigheid van een tweede zeshoekig wolkenpatroon in de noordelijke stratosfeer van Saturnus suggereert daarnaast dat er nog veel meer te weten valt over de dynamiek in de atmosfeer van de gasreus. Zo rijst de vraag of de twee hexagonen twee aparte lagen vormen, of dat ze één geheel zijn die verticaal met elkaar in verbinding staan.
Helaas is het niet meer aan Cassini om deze mysteries boven tafel te krijgen. Zo liep de missie van de ruimtesonde precies een jaar geleden ten einde. “Het is behoorlijk frustrerend dat we de hexagoon pas aan het einde van Cassini’s leven ontdekken,” zegt Fletcher. “We moeten gewoon meer weten.” Inzicht in hoe en waarom de noordelijke vortex een zeshoekige vorm heeft aangenomen, zal wellicht licht werpen op hoe verschijnselen dieper in de atmosfeer de omgeving kunnen beïnvloeden. Dit is vooral van belang voor wetenschappers die proberen te achterhalen hoe energie wordt getransporteerd in een planetaire atmosfeer.
