En traditiegetrouw trakteert Hubble daarbij op een spectaculaire foto!
Dit jaar richtten astronomen de krachtige ruimtetelescoop ter ere van zijn verjaardag op één van de helderste sterren in de Melkweg: AG Carinae. En het resulteert in een prachtige foto van de ster, die omringd wordt door gas en stof.
Doodsstrijd
Wie weet waar ‘ie naar kijkt, moet echter concluderen dat AG Carinae zelf weinig te vieren heeft. De ster is verwikkeld in een heuse doodsstrijd.
De enorme ring van gas en stof die de ster omringt, ontstond zo’n 10.000 jaar geleden tijdens één of meer explosies. Tijdens die explosies werden de buitenste lagen van de ster de ruimte ingeslingerd. Het gaat om enorme hoeveelheden materiaal met een massa die ongeveer tien keer groter is dan de massa van onze zon.
Lichtsterke Blauwe Variabelen
Dergelijke explosies waarbij de ster dus eigenlijk een stukje van zichzelf kwijtraakt, vinden doorgaans één of twee keer plaats in het redelijk korte leven van Lichtsterke Blauwe Variabelen (LBVs) waartoe AG Carinae gerekend kan worden. Dergelijke zware sterren kennen een kort – slechts enkele miljoenen jaren durend – leven. En dat leven wordt gekenmerkt door perioden waarin de ster rustig straalt en momenten waarop deze opeens heftige explosies doormaakt, waarbij stermateriaal wordt weggeslingerd. Die explosies getuigen op indrukwekkende wijze van een continu getouwtrek dat in de zware en superheldere sterren plaatsvindt en waarbij de lichtsterkte voor een druk naar buiten zorgt, terwijl de zwaartekracht juist druk naar binnen veroorzaakt. Het getouwtrek resulteert erin dat de ster samentrekt en weer uitzet. En zo af en toe wint de lichtsterkte het en zet de ster zo sterk uit dat de buitenste lagen ontsnappen. Een dergelijke uitstoot van materiaal vindt alleen plaats als de ster echt op het punt staat om verscheurd te worden. Nadat de ster dat materiaal heeft afgestoten, trekt deze weer samen om zich vervolgens weer enige tijd rustig te gedragen.
Instabiel
Stabiel worden LBVs nooit. En ook AG Carinae blijft na de afstoting van de buitenste lagen instabiel. De ster heeft na het afstoten van die enorme hoeveelheid materiaal meerdere kleinere uitbarstingen doorgemaakt.
Toekomst
Wat de toekomst brengt, is afwachten. Maar in het geval van AG Carinae is het waarschijnlijk niet veel goeds. Aangenomen wordt dat de meeste LBVs hun korte levens eindigen met een reusachtige supernova-explosie.
Genoeg te zien
Voor nu houdt AG Carinae zich dus vrij rustig. Maar toch is er op de spectaculaire foto die Hubble maakte genoeg te zien. De superhete ster genereert namelijk krachtige straling en machtige stellaire winden (stromen geladen deeltjes) die de oude gas- en stofnevel eromheen zichtbaar beïnvloeden. Zo zien we linksboven een diffuse wolk rood materiaal. Hier is de wind door de gas- en stofwolk heen gebroken en heeft een deel van het materiaal de ruimte ingejaagd. Daarnaast zie je in de gas- en stofschijf ook blauwe ‘bubbels’; het zijn stofklonters die eveneens door de wind zijn gecreëerd.
Het nieuwe kiekje kan worden toegevoegd aan de uitgebreide fotocollectie die Hubble in de afgelopen 31 jaar heeft samengesteld. In die periode heeft de telescoop meer dan 48.000 objecten in de ruimte onder de loep genomen en meer dan 169 terabytes aan data verzameld, waarop nu al meer dan 18.000 wetenschappelijke artikelen gebaseerd zijn.
Daarmee kent Hubble een productief leven, waarin de telescoop ons een uniek inkijkje gaf in onze eigen Melkweg, maar ook in wat zich daarbuiten ophield. Tegelijkertijd ging het leven van de telescoop niet altijd over rozen; in de afgelopen decennia heeft Hubble met meerdere gezondheidsprobleempjes te kampen gehad. Maar elke keer kwam de telescoop er – met een beetje hulp – weer bovenop. En vandaag viert deze dus zijn 31e verjaardag. Hoeveel verjaardagen er nog volgen, is altijd afwachten. Maar NASA heeft goede hoop dat de telescoop nog wel een paar jaar meekan. En dus mogen we optimistisch uitzien naar nog veel meer interessante ontdekkingen en mooie foto’s van de hand van ruimtetelescoop Hubble.
