‘Hitler leed aan Messiascomplex’

Een wetenschapper heeft een geheim document ontdekt waarin de Britse geheime dienst in het brein van Hitler probeert te kruipen. De conclusies in het rapport liegen er niet om…

Het rapport waar met grote letters ‘Secret‘ op pronkt, maakt deel uit van de nalatenschap van Mark Abrams, een wetenschapper die na de oorlog bekend werd vanwege zijn opiniepeilingen en marktonderzoek. Tijdens de oorlog hield hij zich klaarblijkelijk met hele andere dingen bezig. Namelijk het brein van Hitler. Het rapport stamt uit 1942 en is geschreven door een collega van Abrams, Joseph MacCurdy. Abrams analyseerde het.

Het tij keert
Onderzoeker Scott Anthony van de Cambridge University ontdekte het rapport toen hij de vrienden en familieleden van Abrams opzocht (Abrams zelf stierf in 1994). Anthony is duidelijk onder de indruk van het rapport. De schrijvers ervan zagen door in Hitlers brein te kruipen overduidelijk dingen aankomen. “Op het moment dat dit werd geschreven, begon het tij in Duitsland te keren,” vertelt Anthony. “Hitler begon zijn aandacht op het Duits thuisfront te richten. Dit document laat zien dat de Britse geheime dienst dat aan voelde komen. MacCurdy realiseerde zich dat de Nazi-leider zich nu zou gaan richten op de vijand onder ons, namelijk de Joden.” Niet lang daarna zou de ‘Endlösung der Judenfrage‘ starten: Hitlers antwoord op ‘het probleem’ dat ‘de Joden’ heette.

Meer over WOII

Meer lezen over de Tweede Wereldoorlog? Wat dacht u van dit artikel over Hitlers Engel des Doods: Jozef Mengele?

Radiotoespraak
Het rapport is geschreven naar aanleiding van een radiotoespraak die Hitler op 26 april 1942 hield. Abrams vond dat toespraken zoals deze grondig bestudeerd moesten worden omdat er wel eens meer informatie in kon zitten dan op het eerste gezicht leek. Het doel van het rapport was duidelijk: “Zo mogelijk reconstrueren wat er in Hitlers hoofd omging toen hij de toespraak schreef en uitsprak. De inhoud (van de toespraak, red.) zou waarschijnlijk zijn morbide mentale neigingen en de speciale kennis die alleen hij tot zijn beschikking had, reflecteren.”

Morbide neigingen
En inderdaad: de Britten vonden drie morbide mentale neigingen nadat ze zorgvuldig naar de toespraak hadden geluisterd. MacCurdy duidt ze als volgt aan: ‘paranoia’, ‘Shamanisme’ en ‘epilepsie’. Met ‘Shamanisme’ wordt bedoeld dat Hitler de energie van zijn publiek gebruikt om zijn boodschap over te brengen. Zijn bekende hysterische toespraken ontstonden wanneer hij voor een uitzinnige menigte stond. Maar het volk was niet meer zo enthousiast en ook zijn toespraken moeten nu in enthousiasme inleveren. Met ‘epilepsie’ wordt verwezen naar het feit dat Hitler de neiging had om nadat hij gefaald had nog hartelozer te worden. En gefaald had Hitler zeer recentelijk nog: Operatie Barbarossa (een aanval op de Sovjet-Unie) was niet lang daarvoor mislukt. En dat hoorde MacCurdy in de toespraak, zo is in het rapport te lezen. Hij hoort ‘een man die serieus de mogelijkheid van een volledige nederlaag overweegt’. Toch waren deze twee morbide neigingen niet het meest zorgwekkend: Hitlers paranoïde neigingen baarden MacCurdy de meeste zorgen. Volgens MacCurdy leed Hitler aan het Messiascomplex. Dat wil zeggen dat hij geloofde dat hij de uitverkoren man is die mensen moet leiden in de strijd tegen het kwaad (in dit geval: de Joden). Uit de toespraak zou blijken dat dit Messiascomplex steeds belangrijker werd in het brein van Hitler.

‘Hitler is een god’
De geschiedenis laat uiteindelijk zien dat MacCurdy een steengoede analyse schreef. Enkele weken voor de toespraak was de ‘Endlösung der Judenfrage‘ al in gang gezet. Dat de paranoia zulke gevolgen zou hebben, kon MacCurdy niet weten, maar hij zag overduidelijk iets in het brein van Hitler gebeuren. “Hitler is gevangen geraakt in een web van religieuze waanbeelden,” schrijft MacCurdy. “De Joden verpersoonlijken het kwaad, terwijl hij het goede verpersoonlijkt. Hij is een god die zichzelf opoffert in een poging het kwaad te overwinnen. Hij zegt dit niet met zoveel woorden, maar zulke ideeën zouden zijn obscure uitspraken rationaliseren.”

Het werk van Abrams en MacCurdy zat er na de oorlog op. Maar dat wil niet zeggen dat de lessen die ze in de oorlog geleerd hadden, niet meer werden toegepast. Anthony stelt dat ze de lessen na de oorlog loslieten op de advertentiemarkt en marktonderzoek. Waarom Abram deze ene analyse van Hitler zo zorgvuldig bewaarde? Dat zullen we wellicht nooit te weten komen. Anthony heeft er wel zijn eigen ideeën over. Abrams had Joodse ouders en dat is voor hem wellicht genoeg reden geweest om deze analyse van een angstaanjagend brein dat later tot angstaanjagende zaken in staat bleek, te bewaren.

Bronmateriaal

"Inside Hitler’s mind" - Cam.ac.uk
De foto bovenaan dit artikel is afkomstig uit het Deutsches Bundesarchiv (cc via Wikimedia Commons).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd