Hoe herken je een alien van 10 of 30 lichtjaar afstand?

Dat valt echt nog niet mee, zo blijkt uit een nieuw paper.

De afgelopen jaren hebben onderzoekers duizenden planeten buiten ons zonnestelsel ontdekt. En een deel van deze planeten lijkt op het eerste gezicht leefbaar. Of er ook daadwerkelijk leven is, is in dit stadium onmogelijk vast te stellen. De telescopen die we nu hebben, zijn namelijk niet krachtig genoeg om de planeten en hun atmosfeer tot in detail in beeld te brengen. En het is ook onmogelijk om de planeten te bezoeken; daarvoor staan ze te ver weg. Onderzoekers richten hun hoop dan ook op de volgende generatie (ruimte)telescopen. Denk bijvoorbeeld aan de James Webb Telescoop die zonder meer in staat is om in de atmosfeer van planeten op jacht te gaan naar sporen van leven. Er is alleen één probleem: hoewel James Webb al spoedig aan de slag gaat, hebben we nog altijd geen idee hoe buitenaards leven zich van een afstandje manifesteert.

Aarde
“Hoe zit een levende planeet eruit?” vraagt onderzoeker Mary Parenteau zich af. Door van een afstandje naar onze eigen planeet te kijken, kunnen we daar natuurlijk wel een beeld van krijgen. Als je met James Webb naar onze atmosfeer zou kijken, zou bijvoorbeeld de hoge zuurstofconcentratie – die te danken is aan organismen die aan fotosynthese doen – opvallen. Maar wie zegt dat het leven op andere planeten net zo werkt? “We moeten open staan voor de mogelijkheid dat leven in een sterrenstelsel met zoveel verschillende werelden in tal van verschillende contexten kan ontstaan.”

Het meest overtuigend
De afgelopen jaren is hier al veel onderzoek naar gedaan en zijn er veel papers over gepubliceerd. In een nieuw paper hebben onderzoekers al die publicaties nog eens onder de loep genomen om te inventariseren welke biosignaturen – signalen van leven – er zijn en welke nu het meest overtuigend zijn.

Zuurstof
De onderzoekers concluderen onder meer dat zuurstof in de atmosfeer van een planeet nog altijd de beste aanwijzing is dat er leven te vinden is. Maar: voorzichtigheid is geboden. Want er zijn ook niet-biologische processen die zuurstof kunnen genereren. Dus de aanwezigheid van zuurstof in een atmosfeer wil niet automatisch zeggen dat er leven is. Andersom betekent de afwezigheid van zuurstof ook niet automatisch dat er géén leven is. Denk maar even aan onze eigen planeet waarop al heel lang leven te vinden was vóór organismen er aan fotosynthese gingen doen en de zuurstofconcentratie in de atmosfeer omhoog schoot. “Op de jonge aarde zouden we geen zuurstof hebben kunnen zien, ondanks dat het leven er overvloedig voorkwam,” stelt onderzoeker Victoria Meadows. “Zuurstof leert ons dat het zien – of niet zien – van een enkele biosignatuur onvoldoende bewijs levert voor of tegen leven: het gaat om de context.”

Ruimdenkend
We moeten onze pijlen dan ook niet richten op één mogelijke biosignatuur, zo concluderen de onderzoekers. Het is veel beter om naar een breed scala aan eigenschappen te kijken. Een planeet moet door zijn eigenschappen als het ware aantonen dat deze – met behulp van de moederster – in staat is om leven te herbergen. En we moeten daarbij zeker niet alleen denken aan leven zoals wij dat kennen, maar ook open staan voor heel andere levensvormen, met radicaal andere biosignaturen op planeten die heel anders zijn dan de onze of rond sterren draaien die heel anders zijn dan onze zon.

Het onderzoek geeft voldoende stof tot nadenken. We moeten meer out of the box gaan denken en bovenal heel kritisch zijn op wat James Webb straks gaat vinden. Want zelfs als een breed scala aan eigenschappen er straks op wijst dat een planeet leven herbergt, zullen we waarschijnlijk niet snel met zekerheid kunnen zeggen dat dat ook zo is. “Wat we dan hebben, is een hoge mate van vertrouwen dat een planeet leefbaar lijkt dankzij aanwijzingen die alleen verklaard kunnen worden door de aanwezigheid van leven,” aldus onderzoeker Shawn Domagal-Goldman.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd