Uilen die ‘s nachts jagen zijn in staat om hun hoofden bijna helemaal (270 graden) te draaien. Hoe krijgen ze dat voor elkaar, zonder dat ze de kwetsbare bloedvaten in hun nek en hoofd beschadigen en de bloedtoevoer naar hun hersenen stopzetten? De wetenschap is eruit!
“Tot op heden hebben hersenspecialisten zoals ik die zich bezighouden met menselijke verwondingen die het resultaat zijn van beschadigen aan de slagaderen in het hoofd en de nek, zich altijd verbaasd over waarom de snelle, draaiende hoofdbeweging van uilen er niet voor zorgde dat er duizenden uilen dood op de grond van het bos lagen,” vertelt onderzoeker Philippe Gailloud. De slagaderen in de hals van de meeste dieren – waaronder uilen en mensen – zijn namelijk heel kwetsbaar. Mensen die hun hoofd of nek snel draaien, rekken daarmee hun slagaderen uit en dat kan ervoor zorgen dat het laagje dat de binnenkant van bloedvaten bedekt, uitrekt en scheurt en er soms zelfs cellen vrijkomen. Die cellen kunnen propjes in het bloed vormen en leiden tot een embolie of beroerte.
Ongeluk
Mensen overkomt dat regelmatig. Bijvoorbeeld na een auto-ongeluk dat resulteert in een whiplash of na een heftig ritje in een achtbaan. Maar waarom overkomt het uilen niet? Waarom vinden we in het bos niet veel vaker dode uilen die door het snel draaien van hun hoofd een beroerte hebben gekregen?
Gaten
Wetenschappers experimenteerden met een aantal dode uilen om een antwoord op die vraag te vinden. Het eerste wat ze opviel was dat belangrijke slagaderen in de nek die het brein van bloed voorzien door opvallend grote gaten in de wervels gaan. Die gaten zijn zo’n tien keer groter dan bij ons mensen het geval is. De gaten creëren een soort airbag rondom de slagader en zorgen dat de slagaderen ook wanneer er een draaiing plaatsvindt, voldoende speling hebben.
Meer ruimte
Ook ontdekten de onderzoekers dat de wervelslagader bij uilen veel hoger pas in de nek terecht komt, waardoor de ader meer ruimte heeft. En er bleken kleine verbindingen te zijn tussen de halsslagaders en de wervelslagaders van de uilen. Hierdoor kon bloed tussen die twee slagaders worden uitgewisseld. Dat zorgt ervoor dat bloed naar het brein kan blijven stromen, zelfs als één van de routes die naar het brein leidt door een draaiing van het hoofd geblokkeerd is.
Röntgenbeelden
De onderzoekers spoten de bloedvaten van de dode uilen ook vol met contrasterende vloeistof en draaiden vervolgens de kopjes van de uilen bijna helemaal om. Op röntgenbeelden keken ze wat er gebeurde. Ze ontdekten dat de wervelslagader op het moment dat deze het hoofd naderde, breder werd. Dat staat haaks op wat er in ons lichaam gebeurt: bij mensen worden slagaderen voor ze vertakken juist smaller. De onderzoekers stellen dat de bredere slagaders de uilen in staat stellen om meer bloed op te slaan zodat hun grote brein en ogen op het moment dat ze hun hoofd roteren toch voldoende bloed ontvangen.
De onderzoekers zijn nu van plan om de anatomie van haviken te gaan bestuderen. Zij kunnen hun hoofd ook ver draaien en de onderzoekers willen achterhalen of ze daarvoor dezelfde aanpassingen gebruiken als de uil.
