Hoe kan het dat sommige mensen de stemmen van doden horen? De wetenschap zocht het uit

Bepaalde menselijke eigenschappen – en dus niet blootstelling aan het paranormale – blijken er volgens onderzoek aan ten grondslag te liggen.

Sommige mensen zijn niet ‘helderziend’ maar ‘helderhorend’. In dit geval horen deze mensen bepaalde stemmen die anderen niet kunnen waarnemen. De medische term voor stemmen horen is ‘auditieve hallucinaties’. Het kan voor de één een vrij vervelende ervaring zijn, terwijl anderen er meer positieve gevoelens bij hebben. Maar wat ligt er eigenlijk aan dit ‘paranormale’ vermogen ten grondslag? In een nieuwe studie besloten de onderzoekers zich in dit gevoelige onderwerp vast te bijten.

Waarom?
Je vraagt je misschien af waarom wetenschappers onderzoek doen naar het onverklaarbare paranormale. Want valt zoiets eigenlijk wel wetenschappelijk te onderbouwen? Maar volgens de onderzoekers zijn de bevindingen van grote waarde voor het begrijpen van soms traumatische auditieve hallucinaties die tevens gepaard kunnen gaan met psychische problemen. “Verschijnselen zoals helderhorendheid of helderziendheid kunnen zinvolle ervaringen zijn in het leven van mensen,” zegt onderzoeker Adam Powell in een interview met Scientias.nl. “Het bestuderen ervan kan ons helpen begrijpen hoe ongebruikelijke of onverwachte mentale en sensorische gebeurtenissen kunnen meewegen in het begrip van een persoon over zichzelf. Dit kan ons vervolgens helpen om soortgelijke ervaringen te onderzoeken bij mensen met psychiatrische diagnoses of bij mensen die op een meer alledaagse basis de stem van een overleden dierbare horen. Door dergelijke vergelijkingen kunnen we beginnen met het in kaart brengen van de meest gezonde en nuttige strategieën die mensen gebruiken om de onverklaarbare gebeurtenissen in hun leven te begrijpen.”

Positief en negatief
En dat laatste is heel belangrijk. Degenen die namelijk hun auditieve hallucinaties als iets positief bestempelen, blijken namelijk vaak spiritistische overtuigingen aan te nemen, terwijl anderen die de ervaringen juist verontrustend vinden, soms een geestelijke gezondheidsdiagnose krijgen. “Spiritisten hebben de neiging om hun ongebruikelijke, auditieve ervaringen als iets positiefs te markeren,” merkt Peter Moseley op. “Ze hebben in de loop van de jaren het vermogen leren controleren. Begrijpen hoe dit zich precies ontwikkelde, is heel belangrijk omdat het ons kan helpen om ook meer te leren over de verontrustende, niet-gecontroleerde ervaringen met het horen van stemmen.”

Meer over het spiritisme
Het spiritisme is een religieuze beweging die gebaseerd is op het idee dat menselijke zielen na de dood blijven voortbestaan. Vervolgens zijn deze geesten in staat om met levende mensen te communiceren. Meestal vindt dit plaats via een medium of paranormaal begaafd persoon. Een aanhanger van het spiritisme wordt spiritist genoemd.

In de studie – die het grootste wetenschappelijke onderzoek naar de ervaringen van helderhorenden tot nu toe omvat – voerden de onderzoekers een enquête uit onder 65 spiritisten en 143 mensen die niet helderhorend zijn. De onderzoekers verzamelden vervolgens gedetailleerde beschrijvingen van de manier waarop spiritisten ‘het horen van stemmen’ ervaren. 44,6 procent van hen gaf aan dagelijks de stemmen van overledenen te horen. Een grote meerderheid (79 procent) zei dat auditieve spirituele communicatie deel uitmaakte van het dagelijks leven, zowel wanneer ze alleen waren als wanneer ze als medium werkten of naar een spiritistische kerk gingen. Hoewel de stemmen voornamelijk in het hoofd werden gehoord (bij 65,1 procent), gaf 31,7 procent van de spiritisten aan dat ze de stemmen zowel in, als buiten hun hoofd konden horen.

Eigenschappen
De onderzoekers kwamen erachter dat degenen die zichzelf omschreven als helderhorend, bepaalde eigenschappen gemeen hebben. “Ons onderzoek suggereert dat iemand zichzelf eerder als helderhorend bestempelt als hij of zij een hoge mate van ‘absorptie’ heeft,” stelt Powell desgevraagd. Dit houdt in dat iemand zich bezighoudt met mentale of fantasierijke activiteiten of veranderende staten van bewustzijn ervaart. Maar dat is niet het enige. Zo blijkt dat de meeste helderhorenden al op jonge leeftijd vatbaar zijn voor het horen van stemmen. Gemiddeld ervaarden ze hun eerste auditieve hallucinatie op een leeftijd van 21,7 jaar. 18 procent van de helderhorenden meldde echter dat ze al ‘zolang als ze zich konden herinneren’ stemmen hoorden. 71 procent gaf bovendien aan vóór die eerste ervaring nog nooit in aanraking te zijn geweest met het spiritisme.

Verrassend
En dat laatste is met name opvallend. “Onze meest verrassende bevinding was dat een meerderheid van de helderhorenden ongebruikelijke auditieve en/of visuele ervaringen had gehad vóórdat ze wisten dat de beweging die het spiritisme heet, bestond,” aldus Powell. “Dit is erg belangrijk, omdat het suggereert dat iets anders heeft geleid tot die ervaring en dus blootstelling aan spiritisme in die zin geen rol heeft gespeeld. Dit daagt vele theorieën over religieuze of spirituele ervaringen uit die de nadruk leggen op verwachtingen en socialisatie als sleutelelement bij het genereren van een auditieve hallucinatie.” Anders gezegd, niet sociale druk, het leren hebben van specifieke verwachtingen of een sterk geloof in het paranormale liggen ten grondslag aan het horen van stemmen. In plaats daarvan lijkt het erop dat sommige mensen gewoonweg een unieke aanleg hebben voor absorptie en het horen van stemmen, iets dat soms al op jonge leeftijd aan het licht komt. Mensen die zulke ervaringen hebben gehad zijn vervolgens eerder geneigd om spiritistische overtuigingen aan te nemen omdat die zinvol aansluiten bij veel van die unieke, persoonlijke ervaringen.

Ervaringen
De bevindingen zijn heel interessant. Spiritisten, mediums en paranormaal begaafden stuiten namelijk regelmatig op weerstand en worden niet altijd serieus genomen. “Onze bevindingen zeggen veel over ‘leren en verlangen,” zo stelt Powell. “Voor onze deelnemers lijken de grondbeginselen van het spiritisme aan te sluiten bij zowel buitengewone ervaringen uit de kindertijd, als de frequente, auditieve verschijnselen die ze als beoefende professionals nog steeds ervaren. Al die ervaringen kunnen dus meer het gevolg zijn van het hebben van bepaalde eigenschappen dan het simpelweg geloven in de mogelijkheid om contact op te nemen met de doden als men dat maar hard genoeg probeert.”

De onderzoekers zijn nu bezig met een vervolgonderzoek naar helderhorendheid. Ze werken samen met beoefenaars om een vollediger beeld te krijgen van hoe het is om aan de ontvangende kant te staan en de vermeende stemmen van al overleden personen te kunnen horen.

Bronmateriaal

"Scientists shed light on how and why some people report “hearing the dead”" - Taylor & Francis Group

Interview met Adam Powell

Afbeelding bovenaan dit artikel: Nick Magwood via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd