Wat heb je naast geduld – een mummie maken duurt zo’n 70 dagen – nog meer nodig? En welke technieken komen erbij kijken? Een overzichtje!
Regelmatig worden in Egypte nog mummies ontdekt. En soms zijn ze nog in vrijwel perfecte staat. Hoe speelden de Egyptenaren dat toch klaar? In het boek ‘Wonderlijke weetjes en fascinerende feiten over de Egyptenaren‘ doet Sarah DeVos dat stapsgewijs uit de doeken (no pun intended). En het begint natuurlijk allemaal met een goede voorbereiding…
Voorbereiding: aangepaste kleding
De priester zorgt, samen met enkele bedienden, voor de mummies. Als hij met de mummie bezig is, draagt hij het masker van de god Anubis. Dat herken je aan de jakhalskop. Anubis is de beschermer van de doden.
De ingewanden verwijderen
– Neem een haakje en trek de hersenen via de neusgaten uit het hoofd. Gooi ze weg.
– Haal nu de ingewanden – maag, darmen, longen en lever – uit het lichaam. Die doe je in vier aparte potten: de canopen. Het zijn de potten met daarop telkens een kop van één van de vier zonen van de god Horus. Juist, die met de valkenkop. Zet deze potten met ingewanden opzij. Die gaan later mee in het graf.
– Niet aan het hart komen! Gewoon laten zitten. Dat moet de god Anubis nog wegen (zie kader) als onze dode naar het hiernamaals vertrekt.
Veertig dagen zout
Bedek het lichaam en de holtes met een heleboel zout en laat alles langzaam uitdrogen. Dit kan zo’n veertig dagen duren.
Het lichaam opvullen
Als het lichaam helemaal uitgedroogd is, gaan we het inwrijven met een speciale olie. Klaar? Dan vullen we de holtes en ingezakte delen van het lichaam weer op met zaagsel, zand, kruiden en linnen. Let op, prop het lichaam niet te vol, want dan krijg je een opgezwollen mummie en dat is geen gezicht.
Inwikkelen
– Nu is het tijd voor de typische linnen wikkels. Eerst smeer je het lijf in met bijenwas. Wikkel vervolgens het hele lijf in met windels, ook de armen en benen. En lekker strak graag, we zitten hier niet in een horrorfilm waarin de windels los rond het lijf hangen! Daarna smeer je het nog eens in met hars.
– Neem vervolgens een handvol amuletten – geluksbrengers – en stop ze her en der tussen de repen stof. Kies enkele toverspreuken uit waarvan je denkt dat de overledene ze kan gebruiken in het hiernamaals, schrijf ze op een stukje papyrus en verstop dat ook in de linnen windels. Tot slot mag je er nog enkele sieraden bij doen.
– Spray wat parfum over de ingewikkelde mummie.
– Maak een masker dat lijkt op het gezicht van de overledene en leg het op de plaats van zijn of haar gezicht.
– Leg de mummie nu voorzichtig in de kist.
– Leg die kist dan in minstens één andere versierde, houten kist.
– Afhankelijk van de rijkdom van de overledene kun je nog meer kisten gebruiken. Zorg ervoor dat de buitenste kist, de sarcofaag, altijd van een zo chic mogelijk materiaal is, bijvoorbeeld basalt of graniet. Schrijf er tot slot mooie of nuttige inscripties en tekeningen over het hiernamaals op.
De begrafenis
– Als de mummie helemaal klaar is, is het tijd om hem te begraven in de grafkamer van de piramide.
Dat doe je natuurlijk met veel poeha! Huur een aantal klaagvrouwen in om voorop te lopen in de plechtigheid. Zij jammeren, treuren en gooien woestijnzand in de lucht.
– Het belangrijkste onderdeel van de begrafenis is het ‘openen van de mond’. Dat mag je absoluut niet vergeten, want de mond van de overledene moet open zijn. Zo wek je hem of haar opnieuw tot leven en komt er een gloednieuw, jong lichaam uit de mummie tevoorschijn!
– Zorg ook voor voldoende eten en drinken voor de maaltijd die bij deze ceremonie hoort.
Je ziet: we weten vandaag de dag aardig wat over mummies. Het is onder meer te danken aan onze moderne technieken, zoals scanners en röntgenfoto’s, waarmee we de dode Egyptenaren tot in detail kunnen bestuderen. Zo ontdekten wetenschappers bijvoorbeeld…
– dat farao Ramses II rood haar had en leed aan jicht;
– dat veel farao’s stierven op een leeftijd die wij nu jong vinden, tussen de dertig en veertig jaar;
– stuifmeelkorrels van gerst, tarwe, salie, brandnetels en andere planten en bomen.
Ook de amuletten die in de windels van een mummie werden verstopt, vertelden heel wat over het oude Egypte. Welke amuletten kwamen vaak voor?
– Een amulet van een scarabee of mestkever. Egyptenaren geloofden dat zo’n kever de zon naar de hemel rolde, net zoals hij met zijn mestbal deed. Ze dachten ook dat mestkevers spontaan ontstonden uit mest – daarom waren ze voor de Egyptenaren hét symbool voor de wedergeboorte.
– Een amulet van anch. Anch stond symbool voor de levensadem, en die kon je goed gebruiken tijdens je tweede leven op de eeuwige jachtvelden.
Archeologen ontdekten dat er soms wel honderd van die amuletten bij één mummie zaten! Maar de amuletten zelf vonden ze bijna nooit terug, want die waren al lang geroofd door grafdieven. Andere dingen die samen met elke dode werden begraven:
– oogmake-up;
– een beeld van een bootje om naar het rijk van Osiris te kunnen varen.
– en afhankelijk van je status en je beroep kreeg je toepasselijke spullen mee in het graf. Bijvoorbeeld
voor rijken: beeldjes of poppetjes in de vorm van arbeiders en bedienden die voor je konden werken en voor muzikanten: hun instrument.
Ook dieren werden gemummificeerd. Op een bepaald ogenblik was dit gebruik zo populair onder Egyptenaren dat er een heus handeltje in ontstond! Dierenmummies werden niet alleen bijgezet bij hun overleden baasjes, ze werden ook geofferd aan hun bijbehorende goden (de meeste goden hadden een of meerdere eigenschappen van dieren. Denk maar aan de ibiskop van god Thoth, de jakhalskop van god Anubis en de valkenkop van Horus).
In het boek worden de meest uiteenlopende facetten van het leven van de oude Egyptenaren op eenvoudige wijze besproken. Zo komen alle goden en godinnen, maar ook het dagelijks leven van de Oude Egyptenaren, de bouw van de piramides en het belang van de Nijl aan bod. Het boek is geschreven voor basisschoolkinderen, maar ook volwassenen vinden in het boek ongetwijfeld nog heel wat feitjes die voor hen onbekend waren.
