Mensen die in zware omstandigheden leven, zijn sterker geneigd om te geloven in hogere, moraliserende goden. Dat blijkt uit nieuw onderzoek. Het geloof in die goden levert in zware omstandigheden klaarblijkelijk een voordeel op.
Er is een sterke correlatie tussen het geloof in hogere goden die hun gelovigen een morele code opleggen en de omstandigheden waarin mensen leven. Mensen die deel uitmaken van een samenleving die het zwaar heeft – bijvoorbeeld doordat deze amper toegang heeft tot voedsel en drinkwater – zijn sterker geneigd om in hogere, moraliserende goden te geloven.
Het onderzoek
De onderzoekers trekken die conclusie nadat ze historische, sociale en ecologische gegevens van 583 samenlevingen bestudeerden. Ze wilden zo inzicht krijgen in het verband tussen het geloof in moraliserende, hogere goden en externe variabelen. “Het doel werd om niet alleen naar ecologische variabelen te kijken, maar naar het complete plaatje,” legt onderzoeker Carlos Botero uit. “Zodra we zoveel mogelijk factoren hadden meegenomen, wilden we zien of de leefomstandigheden van mensen van invloed waren. Over het algemeen zien we dat deze overtuigingen vorm krijgen door een combinatie van historische, ecologische en sociale factoren.”
Verklaring
Het onderzoek verandert onze kijk op (de opkomst van) religie. “Veel evolutionisten zijn druk bezig geweest religie de kop in te drukken, ik denk dat het verklaren van religie de werkelijke uitdaging is,” stelt onderzoeker Russell Gray.
Het onderzoek van Gray en zijn collega’s wijst erop dat religie misschien wel evolutionaire voordelen heeft. “Wanneer het leven zwaar of onzeker is, geloven mensen in hogere goden.” En dan met name in goden die een morele code opleggen. Een direct resultaat van die morele code is socialer gedrag. “Prosociaal gedrag helpt deze mensen om zich in moeilijke of onvoorspelbare omgevingen te redden.” Net zoals bepaalde fysieke aanpassingen mensen in een moeilijke leefomgeving kunnen helpen om te overleven, kan ook religie een aanpassing zijn die de overlevingskansen vergroot. Hoewel sommige aspecten van religie niet zulke goede aanpassingen zijn, zijn er sterke aanwijzingen dat religie toch van waarde is als het gaat om overleven in een moeilijke omgeving. “Door te kijken hoe deze dingen ecologisch gezien verschillen, krijgen we meer inzicht in religie.”
