Hubble neemt poollicht op Uranus waar

Voor het eerst hebben astronomen het poollicht op Uranus met behulp van de Hubble-telescoop gefotografeerd.

De onderzoekers ontdekten twee lichtgevende stippen op de zijde van Uranus waar het op dat moment dag was. Het poollicht duurde slechts enkele minuten. Dat is aanzienlijk korter dan op aarde. Op onze polen is poollicht regelmatig terug te vinden en de lucht kan dan urenlang groen of paars kleuren. Het poollicht is meestal een eigenschap van de magnetosfeer: het gebied rond een hemellichaam dat beheerst wordt door het magnetisch veld en gevormd wordt door de zonnewind. De zonnewind is een stroom van geladen deeltjes die ontsnappen van het oppervlak van de zon. Het poollicht ontstaat waar de zonnedeeltjes door magnetische veldlijnen de atmosfeer boven de magnetische polen in worden geleid. Maar over het poollicht van Uranus is maar weinig bekend, dit in tegenstelling tot het poollicht op de aarde, Jupiter en Saturnus.

Vreemde rotatie
Dit komt doordat het poollicht op Uranus zwakker is dan dat op onze aarde. Daarnaast staat de planeet erg ver weg: meer dan vier miljard kilometer. Het werd één keer eerder gezien, door de ruimtesonde Voyager 2, die in 1986 langs de planeet raasde. Opvallend is dat het onlangs gemeten poollicht erg verschilt van het toen gemeten licht en van het poollicht op onze aarde. De onderzoekers denken dat dit komt door de bijzondere rotatie van de planeet. Alle planeten – behalve Uranus – lijken op tollen. Hun as staat min of meer recht overeind. Maar die van Uranus niet. Uranus lijkt namelijk op zijn zij te liggen. Ook de magnetische as van de planeet is opmerkelijk: tussen de rotatie-as en de magnetische as bevindt zich een hoek van zestig graden. Dat is vrij extreem: op aarde gaat het om een hoek van elf graden. Toen het poollicht werd waargenomen in 1986, wees de rotatie-as naar de zon. Hierdoor ontstond een magnetosfeer die sterk op de onze leek. Dat verklaart ook waarom het poollicht langer duurde en waarom deze gezien werd op de kant van de planeet waar het toen nacht was. Doordat de Hubble-telescoop maar één kant van Uranus kan zien, weten de wetenschappers niet wat voor soort poollicht zich aan de andere kant bevindt.

WIST U DAT…

Anders
Tijdens de recente waarnemingen was de planeet dicht bij een equinox: de zon staat dan loodrecht boven de evenaar. Dit betekent dat beide einden van de rotatie-as van Uranus niet naar de zon wezen. Omdat de magnetische as gekanteld is, zorgt de dagelijkse rotatie van Uranus er tijdens deze periode voor dat elke magnetische pool één keer per dag kort naar de zon wijst. Deze omstandigheden zouden ook voor ander poollicht zorgen.

De astromen vinden Uranus heel bijzonder en ze willen de planeet graag beter begrijpen. Dit zou moeten bijdragen aan een beter beeld van de aardse magnetosfeer.

Bronmateriaal

"Uranus auroras glimpsed from Earth" - agu.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Laurent Lamy (cc via agu.org).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd