Hubble ziet atmosfeer van hete Neptunus verdwijnen

atmosfeer1

Het ene moment heb je een atmosfeer. Het andere moment raak je ‘m kwijt. Het overkwam een ‘warm’ broertje van Neptunus en Hubble zag het!

Ruimtetelescoop Hubble richtte de ogen op Gliese 436b. De planeet is ongeveer net zo groot als Neptunus, maar bevindt zich aanzienlijk dichter bij zijn ster. Astronomen duiden de planeet daarom ook wel aan als een hete Neptunus.

Staartje
Wetenschappers hebben nu – met behulp van Hubble – ontdekt dat deze planeet een staartje heeft. Dat staartje bestaat uit waterstofatomen en is zo’n vijftig keer groter dan de ster waar de planeet omheen draait! “Deze waterstofwolk is spectaculair,” stelt onderzoeker David Ehrenreich. Wanneer je de planeet in zichtbaar licht bekijkt, zie je de wolk niet. “Maar wanneer je het ultraviolette oog van Hubble op het systeem richt, vindt er een transformatie plaats: de planeet verandert in een monster!”

“Wanneer je het ultraviolette oog van Hubble op het systeem richt, vindt er een transformatie plaats: de planeet verandert in een monster!”

Tien procent
Naar schatting is de planeet inmiddels zo’n tien procent van zijn atmosfeer kwijt. Hoewel de planeet nog steeds atmosfeer ziet verdwijnen, ging dat in het verleden waarschijnlijk een stuk vlugger dan vandaag de dag. De ster waar de planeet omheen draait was in het verleden namelijk een stuk actiever dan deze nu is. “Dat betekent dat de atmosfeer van de planeet gedurende de eerste miljard jaar van zijn bestaan sneller verdampte.” Dat de ontsnapte atmosfeer – in de vorm van het staartje – bij de planeet in de buurt blijft, is goed te verklaren. De wolk wordt niet heel snel door de straling van de nabijgelegen moederster (een relatief koele rode dwerg) verwarmd of weggezwaaid.

Superaardes
Gliese 436b kan meer inzicht geven in het ontstaan van hete superaardes. Dit zijn planeten die dicht bij hun ster staan en doorgaans zwaarder zijn dan de aarde, maar minder zwaar dan Neptunus. Een theorie is dat deze superaardes ooit veel zwaarder waren, maar hun dikke atmosfeer op vergelijkbare wijze als Gliese 436b zijn kwijtgeraakt. Overigens ziet het er niet naar uit dat Gliese 436b een soortgelijk lot wacht: volgens de onderzoekers zal de atmosfeer van de planeet niet volledig verdwijnen.

Het verhaal van Gliese 436b geeft niet alleen meer inzicht in superaardes, maar ook in (de toekomst van) onze eigen aarde. Zo kan onze aarde aan het eind van haar leven wel eens op soortgelijke wijze haar atmosfeer kwijtraken wanneer de zon verandert in een rode dwerg. De aarde vangt dan zoveel straling van de zon dat de atmosfeer verdampt.

Bronmateriaal

"Hubble sees atmosphere being stripped from Neptune-sized exoplanet" - Spacetelescope.org
De artistieke impressie bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA / ESA / STScI / G. Bacon.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd