De Hubble-ruimtetelescoop levert maandelijks prachtige foto’s af. Maar wat zijn nu de mooiste meesterwerken die deze telescoop heeft ‘geschilderd’? De redactie van Scientias.nl koos de elf mooiste exemplaren uit.
Het volledige archief van Hubble bestaat uit honderden foto’s. Lastig uitzoeken. We hebben vooral gekeken naar spraakmakende foto’s, die niet door andere telescopen gemaakt kunnen worden. Hierdoor vielen planetaire foto’s – bijv. van Mars en Saturnus – af, omdat dit de specialiteit is van andere ruimtesondes als Mars Express en Cassini. Ook keken we naar de resultaten van de Hubble-competitie: een wedstrijd op het vroegere AstroStart, waarbij bezoekers hun favoriete Hubble-foto’s konden selecteren. Natuurlijk is het oeuvre van Hubble zo groot, dat we niet alle klassiekers kunnen weergeven.
Sombrerostelsel
In 2003 maakte de Hubble-ruimtetelescoop deze historische foto van het Sombrerostelsel. Dit is een elliptisch sterrenstelsel, die we vanaf de zijkant zien. Hierdoor zijn de indrukwekkende stofbanden duidelijk waarneembaar. Aan deze stofbanden dankt het Sombrerostelsel zijn naam. Van een afstand gezien lijkt het stelsel namelijk op een Mexicaanse hoed. Download deze foto als wallpaper.
Kegelnevel
Deze foto van de Kegelnevel (NGC 2264) is historisch, omdat voor het eerst gebruik werd gemaakt van de nieuwe Advanced Camera for Surveys van de Hubble-telescoop. Dankzij deze foto wisten wetenschappers dat de camera goed was afgesteld. Op dit meesterwerk valt vooral het topje van de nevel op: een gebied met een diameter van 2,5 lichtjaar. Dat is 23 miljoen keer de reis van de aarde naar de maan. In het topje zijn hete, jonge sterren zichtbaar. Het volledige stervormingsgebied is zeven lichtjaar lang. Download deze foto als wallpaper.
M106
Wij kijken vanuit een ideale hoek op spiraalstelsel M106. Alle details, zoals de stervormingsgebieden, de stofwolken en de felle kern, komen goed naar voren. Deze foto is pas in 2013 gemaakt, maar hoort zeker thuis in het rijtje meesterwerken. M106 is in 1781 ontdekt en is 23 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd. Het sterrenstelsel beweegt zich van ons af met een snelheid van ruim 500 kilometer per seconde. Download deze foto als wallpaper.
Kattenoognevel
De Kattenoognevel is een planetaire nevel, die met wat fantasie op het oog van Sauron lijkt. De meeste planetaire nevels zijn vrij recht-door-zee, maar dit geldt niet voor de Kattenoognevel. In deze nevel zijn verschillende structuren zichtbaar, zoals jets met energetisch gas en concentrische gasschillen. Deze foto is gemaakt in 2004. Hubble heeft vaker een foto gemaakt van de nevel en dan is goed te zien dat deze zich langzaam uitbreidt. Download deze foto als wallpaper.
V838 Monocerotis
De rode veranderlijke hyperreus V838 Monocerotis is enorm groot. De ster heeft een straal van 1570 zonneradii (oftewel 1570x de straal van de zon). In 2002 werd V838 Monocerotis plotseling helderder door een uitbarsting, waardoor de ster zijn buitenste gaslagen verloor. Hubble fotografeerde het object tot 2006, waardoor het uitdijen van de gaslagen goed zichtbaar zijn. Wetenschappers vermoeden dat de ster een grote planeet heeft opgeslokt, waardoor het zijn gaslagen verloor. Download deze foto als wallpaper.
NGC 3132
De foto van planetaire nevel NGC 3132 stamt nog uit de vorige eeuw. Hubble fotografeerde dit ruimteobject in 1998. De foto verdient een plekje in de eregallerij door het visuele ‘bedrog’. Het lijkt net alsof de toeschouwer vanuit een donkere put naar een ster aan de avondhemel kijkt. De planetaire nevel NGC 3132 is een halve lichtjaar breed en is 2000 lichtjaar van ons verwijderd. De buitenste gaslagen breiden uit met een snelheid van 15 kilometer per seconde. Download deze foto als wallpaper.
NGC 1999
NGC 1999 is een reflectienevel in Orion. Door een amateur-telescoop stelt deze nevel niet zo heel veel voor, maar door het vizier van Hubble wel. De nevel dankt zijn zachte verlichting aan een jonge ster, die links van het centrum te zien is. De ster V380 Orionis is 3,5 keer zwaarder dan de zon en heeft een warm oppervlak van 10.000 graden Celsius. Het gebied rondom NGC 1999 is voor astronomen heel belangrijk, omdat het eerste Herbig-Haro-object net buiten deze nevel is gevonden. Herbig-Haro-objecten zijn kleine emissienevels in een moleculaire wolk met een jong stellair object. Download deze foto als wallpaper.
Ringnevel
Een foto die niet mag ontbreken is natuurlijk deze foto van de Ringnevel (M57). M57 is één van de meest bekende planetaire nevels. In het centrum is een heel klein wit stipje zichtbaar. Dit is een stervende ster, die duizenden jaren geleden zijn gaslagen heeft afgestoten. Over vier a vijf miljard jaar zal ook onze ster zijn buitenste gaslagen wegwerpen, waardoor ook zo’n nevel ontstaat. Planetaire nevels vervagen na verloop van tijd weer, omdat de gaslagen steeds verder uitdijen. Download deze foto als wallpaper.
M82
De hoogste tijd voor wat moderne kunst. Sterrenstelsel M82 is in 2014 door de Hubble-telescoop gefotografeerd. Op deze foto is een supernova te zien. Je moet daarvoor wel goed kijken. In het oorspronkelijke nieuwsbericht is in het kader te zien waar de supernova zich bevindt. Het sterrenstelsel M82 bevindt zich op 11,5 miljoen lichtjaar van de aarde. Dit is relatief dicht bij ons in de buurt. Download deze foto als wallpaper.
Paardenkopnevel
De Paardenkopnevel in het sterrenbeeld Orion is haast niet te zien door de telescoop. Wanneer een astrofotograaf het gebied in de gordel van Orion langere tijd gaat belichten, komt de donkere nevel tevoorschijn. Nog nooit is er zo’n mooie foto van de Paardenkopnevel gemaakt als de foto hieronder. Alle details in de nevel zijn goed zichtbaar. De donkere absorptienevel is 1500 lichtjaar verwijderd van de aarde en maakt deel uit van het zogenoemde Orioncomplex. In dit gebied worden veel jonge sterren gevormd. De Orionnevel is misschien wel de bekendste nevel van dit complex. Download deze foto als wallpaper.
Arendnevel
De afsluiter van de reeks meesterwerken is deze foto van één van de gaszuilen van de Arendnevel. Deze gaspilaar is 9,5 lichtjaar hoog. Dat is twee keer de afstand van de zon naar de eerstvolgende ster (Alpha Centauri). In de Arendnevel worden veel jonge sterren geboren. Straling van deze sterren zorgen ervoor dat de gaspilaar erodeert en gekke vormen aanneemt.
