IJsberg ter grootte van Utrecht maakt zich los van de Brunt-ijsplaat

Wetenschappers houden de situatie nauwlettend in de gaten. Niet in de laatste plaats vanwege het onderzoeksstation dat op de ijsplaat gevestigd is.

De Brunt-ijsplaat bevindt zich aan de noordwestkust van Antarctica en bestaat uit 150 meter dik ijs dat op het water rust. Hoewel de ijsplaat behoorlijk dik is, zijn satellieten er al jaren op rij getuige van dat in de ijsplaat grote scheuren ontstaan. Wanneer die scheuren elkaar ontmoeten, kan dat leiden tot het ontstaan van een ijsberg. En dat is vorige week gebeurd, zo meldt de British Antarctic Survey.

IJsberg
Een in november ontstane scheur – North Rift genoemd – haastte zich de laatste maanden met een snelheid van ongeveer 1 kilometer per dag richting een tweede grote scheur in de ijsplaat. En in de ochtend van 26 februari ontmoetten de twee scheuren elkaar. En zo ontstond een ijsberg ter grootte van 1270 vierkante kilometer (bijna net zo groot als de provincie Utrecht!).

Wat er met de ijsberg gaat gebeuren, is onduidelijk, zo legt professor Jane Francis, directeur van de British Antarctic Survey, uit. “In de komende weken of maanden kan de ijsberg van de ijsplaat vandaan bewegen. Maar de ijsberg kan ook vastlopen en dicht bij de Brunt-ijsplaat blijven.”

Onderzoeksstation
Onderzoekers houden de situatie nauwlettend in de gaten. Niet in de laatste plaats omdat op de Brunt-ijsplaat ook een onderzoeksstation te vinden is. Dit station – Halley Research Station genoemd – werd in 2016 vanwege scheurvorming in de ijsplaat al 32 kilometer verplaatst. Hoewel de ijsberg die nu is ontstaan nog zo’n 23 kilometer van het onderzoeksstation verwijderd is, wil dat niet zeggen dat het station niets van de afkalving te vrezen heeft. “De situatie is heel dynamisch,” aldus Simon Garrod, eveneens verbonden aan de British Antarctic Survey. “Vier jaar geleden hebben we Halley Research Station verder landinwaarts verplaatst om er zeker van te zijn dat het niet weg zou drijven als er een ijsberg ontstond. Dat was een wijs besluit. Het is nu zaak dat we de situatie goed in de gaten houden en kijken welke impact de recente afkalving heeft op de resterende ijsplaat.” Gelukkig beschikken de onderzoekers over de middelen om de situatie goed in de gaten te houden. “Ons netwerk van GPS-instrumenten zal ons vroeg genoeg waarschuwen als de afkalving van deze ijsberg veranderingen veroorzaakt in het ijs rondom het onderzoeksstation,” aldus Francis.

Hier zie je het Halley Research Station, officieel aangeduid als Halley Research VI. Het is namelijk al het zesde onderzoeksstation dat de Britten op de Brunt-ijsplaat hebben neergezet. Vanuit het onderzoeksstation doen wetenschappers onder meer onderzoek naar de atmosfeer en ruimteweer. Het onderzoeksstation is op dit moment onbemand; half februari verliet de twaalfkoppige bemanning het onderzoeksstation omdat de winter eraan zit te komen. Sinds 2017 is het onderzoeksstation vanwege de veranderingen die de Brunt-ijsplaat ondergaat ‘s winters niet meer bemand; het ‘s winters namelijk veel lastiger om wetenschappers – indien nodig – te evacueren. Afbeelding: British Antarctic Survey.

Andere scheuren
De North Rift was overigens niet de enige scheur die de Brunt-ijsplaat rijk was. Er zitten nog drie grote scheuren in de dikke ijsplaat (zie afbeelding hieronder). Grote zorgen waren er jaren geleden over Chasm 1 en de Halloween Crack. Gevreesd werd dat zij samen zouden komen en zouden leiden tot de afkalving van West Brunt, het deel van de ijsplaat waar tot enkele jaren geleden het Halley Research Station nog gevestigd was. Het onderzoeksstation is vanwege die zorgen verplaatst en bevindt zich nu 23 kilometer verderop. In de laatste 18 maanden zijn Chasm 1 en de Halloween Crack niet verder gegroeid. Maar dat heeft onderzoekers er niet van weerhouden om de situatie nauwlettend in de gaten te houden. “We monitoren de ijsplaat dagelijks met een geautomatiseerd netwerk van zeer nauwkeurige GPS-instrumenten die rond het station zijn opgesteld en meten hoe de ijsplaat vervormt en beweegt,” vertelt Francis. “Ook gebruiken we satellietbeelden van ESA, NASA en de Duitse satelliet TerraSAR-X. Alle data worden naar Cambridge gestuurd voor analyse, zodat we zelfs in de Antarctische winter – als er geen mensen op het onderzoeksstation zijn, het pikdonker is en de temperatuur onder de -50 graden daalt – weten wat er gebeurt.”

De veranderingen die op de Brunt-ijsplaat optreden, zijn volgens de British Antarctic Survey heel natuurlijke processen die losstaan van klimaatverandering. De Brunt-ijsplaat schuift elk jaar zo’n twee kilometer verder het water op en het valt te verwachten dat de ijsplaat daarbij zo af en toe ijs kwijtraakt. Afbeelding: British Antarctic Survey.

Dat de Brunt-ijsplaat op termijn nog meer veranderingen ondergaat, lijkt bijna vast te staan. Hoewel Chasm 1 en de Halloween Crack zich momenteel gedeisd houden, zijn de twee nog slechts 2 kilometer van elkaar gescheiden. Ook sluiten onderzoekers niet uit dat de Halloween Crack – die wel nog steeds breder wordt – in het noorden leidt tot de vorming van een tweede ijsberg.

Hier zie je de situatie in 2017. Ook de oude en nieuwe locatie van het onderzoeksstation zijn aangeduid. Afbeelding: British Antarctic Survey.

Bronmateriaal

"Brunt Ice Shelf in Antarctica calves" - British Antarctic Survey
Afbeelding bovenaan dit artikel: Halley Team / British Antarctic Survey

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd