Impressionisme werd op 13 november om 7.35 uur geboren

monet

Het moment waarop Monet zijn beroemde ‘Impression Soleil Levant’ schilderde, wordt gezien als het moment waarop het impressionisme werd geboren. En dankzij wetenschappers weten we nu zelfs het tijdstip waarop deze kunststroming het levenslicht zag.

Monet schilderde Impression Soleil Levant vanuit zijn hotelkamer in Le Havre (Frankrijk) en wel op 13 november 1872 om 7.35 uur. Die conclusie trekt onderzoeker Donald Olson. Hij bestudeerde het werk van Monet, diverse kaarten uit de negentiende eeuw en meer dan 400 foto’s van Le Havre.

Locatie
Eén heel duidelijke en gedetailleerde foto maakt het mogelijk om de exacte locatie van Monet op het moment dat hij Impression Soleil Levant schilderde, te bepalen. Olson kon zelfs de hotelkamer van waaruit dat gebeurde identificeren. Het zicht vanuit die hotelkamer komt exact overeen met het zicht dat Monet ons met zijn kunstwerk op de haven biedt.

Dateren

Olson dateert het schilderij door de omstandigheden op het schilderij naast informatie over omstandigheden uit die tijd te leggen. Hij gaat er daarbij dus vanuit dat Monet de haven vastlegde zoals die er op dat moment werkelijk uitzag. En daar heeft de wetenschapper goede redenen voor. “Van verschillende andere schilderijen van Monet die in Le Havre werden gemaakt, weten we dat de kunstenaar de topografie van de haven heel accuraat vastlegde.”

Tijdstip
Zodra Olson de exacte locatie van Monet had bepaald, ging hij nog een stap verder. Hij berekende de positie die de zon had en stelt dat het schilderij zo’n twintig tot dertig minuten na zonsopgang werd gemaakt. Om tot een exacte datum te komen, keek Olson naar de getijden. Hij kon daar iets over zeggen, aangezien de grote zeilschepen de ondiepe haven alleen binnenkwamen en verlieten wanneer het (bijna) hoogtij was. Met behulp van computeralgoritmes berekende Olson de getijden in 1872 en 1873 (kunsthistorici zijn het er niet helemaal over eens in welk jaar het schilderij tot stand kwam). Uiteindelijk kwam hij zo op 19 mogelijke data in januari en half november 1872 en 1873 uit.

Het weer
Er moesten nog achttien data afvallen. Om dat te bewerkstelligen, richtte Olson zich op een ander facet van het schilderij: het weer. “Meteorologische observaties stellen ons in staat om sommige voorgestelde data te verwerpen, omdat er langs de Normandische kust aan het einde van de herfst en tijdens de winter vaak sprake is van slecht weer. De archieven omtrent het weer kunnen ook helpen om data te identificeren waarop de omstandigheden in de lucht overeenkomen met de omstandigheden die we op het schilderij zien.” Uiteindelijk bleven zo zes data over. Om dat aantal nog verder terug te brengen, keek Olson naar de schoorstenen op de tekening. De rook die daar uitkomt, wijst erop dat de wind op die dag uit het oosten kwam. Zo bleven er twee data over: 13 november 1872 en 25 januari 1873. Olson kiest uiteindelijk voor 13 november 1872. Het bewijs dat Monet het schilderij op dit jaar tot stand liet komen, is volgens hem net wat overtuigender. Hij verwijst daarbij onder meer naar het cijfer ’72’ dat Monet op het schilderij zette.

Het onderzoek maakt een einde aan verschillende discussies die het schilderij opriep. Zo sluit Olson uit dat we hier een zonsondergang zien: het is echt een zonsopgang. Tevens stelt hij dat het schilderij in 1872 – en dus niet in 1873 – het levenslicht zag. En we weten eindelijk wanneer het Impressionisme van start ging: op 13 november 1872, nog voor de klok acht uur had geslagen.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd