En het blijkt dat eenzame fruitvliegjes in quarantaine te weinig slapen en te veel eten. Herkenbaar?
Bij veel mensen hebben de ingevoerde lockdowns geleid tot vervormde slaapschema’s en uitgerekte tailles. Een boosdoener is mogelijk het sociale isolement zelf. Wetenschappers hebben namelijk ontdekt dat eenzame fruitvliegjes die in een reageerbuis in quarantaine zaten, tevens te weinig slapen en teveel eten.
Fruitvliegjes
Je zou het misschien niet zeggen, maar die minuscule fruitvliegjes in jouw keuken zijn hele sociale diertjes. Ze foerageren en eten bijvoorbeeld in groepen, brengen elkaar een serenade door middel van complexe paringsrituelen en vechten in miniatuurbokswedstrijdjes uit wie de sterkste is. Onderzoekers vonden de gezellige en goed gemutste fruitvlieg dan ook uitermate geschikt om de gevolgen van sociaal isolement bij te bestuderen. “Deze diertjes hebben ons keer op keer op het goede spoor gezet,” legt onderzoeker Michael Young uit. “Evolutie heeft lang geleden veel complexiteit in deze insecten gestopt. En wanneer we in hun systemen graven, vinden we vaak de beginselen van iets dat zich ook manifesteert bij zoogdieren en mensen.” “Als we geen routekaart hebben, wordt de fruitvlieg onze routekaart,” voegt onderzoeksleider Wanhe Li toe.
Lockdown
De onderzoekers bestudeerden in de studie hoe fruitvliegjes die in reageerbuisjes waren gestopt, reageerden op verschillende lockdown-omstandigheden. Na zeven dagen vertoonden vliegjes die bij elkaar waren gehuisvest in groepen van verschillende grootten, geen afwijkend gedrag. Zelfs twee soortgenoten die samen van de rest waren afgezonderd, waren prima tevreden met elkaar. Maar toen één enkele fruitvlieg volledig geïsoleerd werd, begon ie na een week opvallend gedrag te vertonen: het eenzame insect begon minder te slapen en meer te eten.
Hersencellen
De onderzoekers ontdekten dat een klein groepje hersencellen, bekend als P2-neuronen, betrokken is bij de waargenomen veranderingen in slaap- en voedingsgedrag. Toen de onderzoekers namelijk de P2-neuronen van chronisch geïsoleerde vliegjes uitschakelden, bleken de vliegjes ineens niet meer teveel te eten en herstelde hun slaappatroon. En het stimuleren van P2 in vliegjes die slechts één dag van de groep afgezonderd zaten, zorgde ervoor dat ze aten en sliepen alsof ze al een volledige week alleen waren geweest. “We zijn erin geslaagd om de vlieg te laten denken dat hij langdurig in quarantaine zat,” vertelt Li. “De P2-neuronen lijken verband te houden met de perceptie van de duur van sociaal isolement, of de intensiteit van eenzaamheid.”
In vervolgexperimenten bestudeerde het team de fruitvliegjes nog nauwgezetter. Zo wilden ze bijvoorbeeld uitsluiten dat alleen een gebrek aan slaap tot overeten leidde (dat deed het niet). Vervolgens onderzochten ze of het manipuleren van P2-neuronen teveel eten en slaapgebrek veroorzaakte (dat was ook niet het geval). Uiteindelijk konden de onderzoekers maar één ding concluderen: een wisselwerking tussen P2-neuronen en sociaal isolement zorgt ervoor dat fruitvliegjes te weinig slapen en teveel eten.
Overigens zijn fruitvliegjes niet de enige die minder slapen en meer eten als ze eenzaam zijn. Het is bekend gedrag bij veel sociale dieren, inclusief mensen. Zo zijn veel mensen tijdens de lockdowns aangekomen; de bekende coronakilo’s. En velen van ons zullen ook wel herkennen wat de coronacrisis met de slaapkwaliteit doet. De reden hiervoor is nog enigszins onduidelijk. “Een mogelijkheid is dat sociaal isolement duidt op een bepaalde mate van onzekerheid over de toekomst,” zo oppert Young. “Voorbereiding op moeilijke tijden kan inhouden dat je zo vaak mogelijk alert en wakker bent en eet wanneer er voedsel beschikbaar is.”
De onderzoekers kunnen in hun studie natuurlijk niet direct bevestigen dat mensen tijdens de lockdowns meer sliepen en minder aten vanwege dezelfde biologische mechanismen die fruitvliegjes hongerig en moe maken. Al sluiten de onderzoekers dit niet uit. “Het kan heel goed zijn dat onze kleine fruitvliegjes het gedrag van mensen nabootsen die onder pandemische omstandigheden leven om gedeelde biologische redenen,” zegt Young. In ieder geval heeft het team nu wel neuronen en genen ontdekt die lijken te reageren op sociale isolement bij fruitvliegjes. En dus kan er tijdens toekomstige studies gezocht worden naar overeenkomstige verbanden tussen eenzaamheid, teveel eten en slapeloosheid bij proefdieren en – uiteindelijk – de mens.
