‘Inception’: feit of fictie?

De film ‘Inception’ doet het wereldwijd prima. Het verhaal over Dom Cobb (Leonardo DiCaprio) die in staat is om mensen tijdens hun dromen informatie te ontfutselen en toe te stoppen, is blijkbaar fascinerend genoeg om volle zalen te trekken. Grote verrassing: dit succesvolle sprookje leunt dichter tegen de werkelijkheid aan dan u denkt!

DiCaprio beschikt in ‘Inception’ over de gave om slapende mensen geheimen te ontnemen en toe te vertrouwen. Juist wanneer de mens slaapt en dus heel kwetsbaar is, haalt hij er concrete informatie uit. Zover is de wetenschap nog niet, maar er wordt aan gewerkt.

Uit het hoofd
Bijvoorbeeld door Jack Gallant van de University of California. Hij probeert al vijftien jaar lang het brein van de mens ‘af te tappen’ en te zien wat de proefpersonen zien. Gallant doet dat door de mensen beelden te laten zien en een MRI-scan van hun brein te maken. Zodra de scan klaar is, laat Gallant de proefpersonen een tweede video zien. Op basis van de eerste scan kan hij dan redelijk goed ‘zien’ wat de proefpersonen in de tweede video zien. Hij kan de beelden dus – met enige voorkennis – uit de hoofden van de proefpersonen halen.

Ruis
In principe moet het mogelijk zijn om Gallants kunstje te herhalen, maar dan met dromen. Uit Japans onderzoek blijkt echter dat dat lastiger is dan gedacht. De informatie die wanneer we slapen uit ons brein komt, is niet zo goed ‘verstaanbaar’. Er zit een hoop ruis bij. De wetenschap werkt nog aan een methode om deze ruis weg te filteren.

Glazen bol
Achterhalen wat er in het brein van de ander omgaat, is uitgegroeid tot een wetenschap. Eentje die de afgelopen jaren een flinke vlucht heeft genomen, zo weet ook onderzoeker John-Dylan Hanes. Hij is op basis van MRI-scans in staat om te voorspellen wat mensen gaan doen. Zijn collega’s lieten proefpersonen zelf kiezen of ze op een knop wilden drukken en maakten daar een scan van. Hanes analyseerde het eerste deel van de scan en kon zo zeven seconden voordat een proefpersoon de knop daadwerkelijk indrukte of niet, voorspellen wat deze ging doen.

Veelbelovend
Wetenschappers zijn dus in zekere mate in staat om af te lezen wat er in een mens omgaat. “We kunnen aan scans zien wat er gebeurt,” weet onderzoeker Deirdre Barrett. “Als er veel motorische activiteit is dan is deze persoon op dat moment waarschijnlijk wiskundige berekeningen aan het uitvoeren of inkomende talen aan het verwerken of aan het schrijven of spreken.” Op korte termijn zullen die ‘vertalingen’ van wat er in het brein gebeurt nog nauwkeuriger worden. “We kunnen nu al beter zien wat er in dieren omgaat.”

Lucide
Nog zoiets bijzonders dat in ‘Inception’ opdook: de personages zijn zich bewust van het feit dat ze dromen en kunnen hun dromen zelfs in zekere zin controleren. Dat kan echt: in de wetenschappelijke wereld spreekt men in dat geval van een lucide droom. “Een droom waarin je weet dat je droomt,” weet Barrett. “Lucide dromen komen niet vaak voor – in studies heeft minder dan één procent van de proefpersonen een lucide droom – maar ze zijn er zeker.”

Probleemoplossing
Als we ons al bewust kunnen zijn van dromen dan moeten we toch eigenlijk ook in staat zijn om de onderwerpen ervan te bepalen. “Misschien ken je het verhaal van August Kekulé en de benzeenring,” vertelt Barrett. Kekulé brak zich het hoofd over de atomen in benzeen. Hij kwam er maar niet uit, viel in slaap en droomde over de oplossing. Dat bleek uiteindelijk de echte, sluitende oplossing van zijn vraagstuk te zijn. “Als je een probleem in je dromen wilt oplossen, dan moet je voor je naar bed gaat aan het probleem denken, houd het beeld ervan in je hoofd tot je in slaap valt.” De kans is groot dat het brein op eigen houtje een oplossing gaat zoeken. Maar: “Spring niet direct uit bed als je wakker wordt,” waarschuwt Barrett. “De helft van de inhoud van onze dromen verdwijnt wanneer we worden afgeleid. Lig stil en doe niets. Als je je de droom niet direct herinnert, probeer dan te achterhalen of je een specifieke emotie ervaart, dan komt de hele droom wellicht terug.” Barrett weet waar ze het over heeft. Ze liet studenten deze methode gebruiken: 50 procent droomde binnen een week over het probleem en een kwart ervan loste het in diezelfde periode in hun droom op.

Implementeren
We kunnen de onderwerpen van onze eigen dromen dus tot op zekere hoogte bepalen. Maar hoe zit dat met andermans dromen? In ‘Inception’ krijgt DiCaprio de opdracht om een gedachte tijdens de slaap in het brein van een ander te implementeren. Ook dat is in het echt mogelijk, zo bleek uit onderzoek. Door slapende proefpersonen iets te vertellen – bijvoorbeeld een naam of voorwerp – is de kans aanwezig dat zij deze in hun dromen implementeren. Maar dan moet die informatie wel heel voorzichtig worden overgedragen: de proefpersoon moet het opmerken, maar mag er niet wakker van worden.

Mensen die zich zorgen maken over hun privacy (“kan de buurman straks mijn gedachten lezen of mijn dromen navertellen”) kunnen volgens de wetenschappers opgelucht ademhalen. De wetenschap is al een eind, maar heeft nog een hele lange weg te gaan.

Bronmateriaal

"How Can You Control Your Dreams?" - Scientificamerican.com
"The Science Of 'Inception'" - Forbes.com

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd