Wie zich in de afgelopen weken door de regen worstelde, zou het haast niet geloven, maar het is toch echt zo: Nederland wordt bedreigd door droogte. En we moeten écht ingrijpen.
Hydroloog dr. ir. Niko Wanders van de Universiteit Utrecht houdt zich bezig met het onderzoek naar droogte, klimaatverandering en hoe water zich gedraagt in ons – in ieder geval van origine – kikkerlandje en daarbuiten. “Onze waterhuishouding is immers ook sterk afhankelijk van de waterstromen in landen als Duitsland en Zwitserland. In de hydrologie houden we niet precies op bij de grens.”
Tegenstelling
Hij heeft een prangende boodschap: “We moeten ons voorbereiden op meer en grotere perioden van droogtes. En dat is bijna in tegenstelling tot wat we in Nederland gewend zijn, namelijk juist vechten tegen het water. En daar zit ook onze grote kwetsbaarheid. We zijn gewend aan een overvloed van water. Sterker nog, misschien zijn we zelfs wel verwend. Er stromen grote hoeveelheden water de grens over, gemiddeld wel 3000 kuub per seconde, maar we verbruiken ook grote hoeveelheden. Ook aan dat waterverbruik, zijn we gewend.”
Er zijn een aantal factoren die bijdragen aan de dreigende droogten in Nederland. Ten eerste is daar het klimaat. “Het zal niemand ontgaan zijn dat de laatste paar zomers, zeker die in 2018, zeer droog waren. En de wetenschappelijke voorspellingen laten zien dat we meer van dit soort zomers mogen verwachten. Er valt minder regen maar er verdampt meer water in de zomer. De lucht wordt droog. Dat kun je ook merken als je op zo’n hete dag de was buiten hangt. Die kun je binnen een uurtje weer binnen halen.”
Zakkend grondwaterpeil
“Daar komt bij dat mensen ook meer water verbruiken als het zo warm en droog is. Je doucht extra, zet de tuinsproeier aan en vult een zwembadje. We kunnen wel opgeroepen worden, toch vooral zuinig met water te doen tijdens die droogten, maar het is lastig voor mensen om juist dan daar gehoor aan te geven. Omdat drinkwater in grote delen van Nederland uit de grond wordt gepompt, daalt het grondwaterpeil dan nog verder”, aldus Wanders.
Overigens wijst hij er op dat de consument, hoewel momenteel wel de grootste drinkwaterverbruiker van Nederland, zeker niet de enige is, die het grondwater er in hoog tempo door heen jaagt. Ook de landbouw en de industrie kunnen er wat van. Voor productieprocessen en om het land te irrigeren, zijn de agrarische- en industriële sector, samen met de drinkwaterconsumenten verantwoordelijk voor het grote waterverbruik in Nederland.
Efficiënt watergebruik
Wanders meent dat het verstandig is om tijdig in te grijpen. “We hebben nog goede watervoorraden onder de grond, met name in gebieden als Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug. Je zou er aan kunnen denken dat water op te slaan. Dat is het aanbod van het water. Maar we moeten ook draaien aan de vraag-kraan. Ook die zal aangepast moeten worden. In de landbouw, zullen daar investeringen voor nodig zijn en in de industrie kun je denken aan efficiëntere manieren om met koelwater om te gaan. Dat gebeurt nu wel al ten dele en dat werkt goed. Sommige fabrieken hergebruiken het water dat zij nodig hebben in productieprocessen en er zijn ook agrarische bedrijven die hun water voor de gewassen betrekken van geloosd industriewater. Dat kan prima, want dat water is niet meer geschikt voor menselijke consumptie, maar voor het graan maakt dat kleine beetje hop dat bijvoorbeeld nog over is, in dat geloosde water, niets uit. Je hebt niet altijd per se drinkwater nodig.”
De mindset van consumenten
Ook wij als consumenten zouden het zuiniger aan moeten doen met drinkwater. Dat is in de ogen van Wanders vooral een mindset. “Voor de kosten hoeven we het namelijk niet te doen. We betalen 1 euro voor 1000 liter water, dat ook nog eens van prima drinkkwaliteit is. Het is dus lastig zuinig water gedrag te stimuleren. De wc doortrekken kost me 3 cent. Tja, moet dat met dat prima drinkwater? Met douchewater zou dat misschien ook prima kunnen, maar toch zie ik het voorlopig niet gebeuren dat we verschillende kwaliteiten water voor verschillende doeleinden in huis halen. Dan heb je aparte leidingen nodig in je woning en aparte toeleveranciers. Ik denk dat het met te veel investeringen gemoeid gaat, om dit in veel huishoudens door te voeren.”
Bewust watergebruik, blijft voorlopig dus het devies, meent Wanders. Voor zowel bedrijf als burger. “De overheid mag hier wel een sturende rol in nemen. We zullen vaker droge zomers krijgen en als we niet oppassen, zijn we over een paar jaar verrast door watergebrek, als we ons gebruik niet aanpassen. Dat moeten we niet afwachten. Want dat er meer droogte komt, is zeker. We moeten dus juist in natte tijden maatregelen treffen. Niet de volgende droogte afwachten.”
