Is er nog steeds vulkanische activiteit onder het oppervlak van Mars?

Dit zou mogelijk het bestaan van vloeibaar water op de rode planeet bevestigen.

Vorig jaar kwamen onderzoekers met de theorie op de proppen dat er op de zuidpool van Mars een meer van vloeibaar water zou bevinden. De onderzoekers kwamen het meer op het spoor toen ze de ijskap op de Martiaanse zuidpool met behulp van een radarsysteem aan boord van de Mars Express onder de loep namen. Hoewel nog niets bevestigd, noch ontkracht is, denken onderzoekers in een nieuwe studie al een stap vooruit. Want als zich vloeibaar water onder het oppervlak van de rode planeet zou bevinden, stellen de onderzoekers dat er ook een ondergrondse warmtebron nodig is die het water onder de ijskap vloeibaar houdt.

Leven?

Natuurlijk riep de ontdekking van de grote hoeveelheid vloeibaar water op Mars direct de vraag op of hier dan misschien leven aanwezig kan zijn. En hoewel leven op de rode planeet niet gemakkelijk lijkt, heeft onderzoek op aarde bijvoorbeeld uitgewezen dat sommige stugge levensvormen zich er toch weten te redden. Of dit op Mars ook zo is, weten we niet. Maar de onderzoekers stellen dat als er vandaag de dag nog steeds magmatische processen actief zijn, deze misschien in het verleden veel frequenter voorkwamen. Hierdoor zou er meer ijs gesmolten zijn. En meer vloeibaar water, betekent ook een gunstigere omgeving voor leven.

Zout
In eerste instantie werd gedacht dat het vermeende meer vloeibaar blijft door zout – afkomstig uit Martiaans gesteente – dat in het water is opgelost. Maar modellen tonen nu aan dat zout alleen niet genoeg is. In plaats daarvan stellen de auteurs van de nieuwe studie dat daarvoor ook extra warme vanuit het binnenste van Mars nodig is.

Vulkanische activiteit
Een mogelijke warmtebron zou vulkanische activiteit onder het oppervak van de rode planeet kunnen zijn. Op zich is het idee van vulkanische activiteit op Mars niet nieuw; er is veel bewijs voor vulkanisme op het oppervlak te vinden. Maar de meeste vulkanische kenmerken zijn van miljoenen jaren geleden en vooraanstaande wetenschappers veronderstelden dat vulkanische activiteit op het oppervlak van de planeet al lang geleden gestopt is. Maar uit de bevindingen van de nieuwe studie blijkt dat er wellicht nog wel ondergronds vulkanisme plaatsvindt.

Schematische weergave van de bevindingen uit de studie. Het schema toont de magmakamer onder het vermeende meer. Een warmtestroom vanuit deze magmakamer houdt het water vloeibaar. Afbeelding: AGU/GRL/Sori and Bramson

Magma
De auteurs beweren dat magma uit het diepe binnenste van Mars ongeveer 300.000 jaar geleden naar het oppervlak steeg. Het brak niet door het oppervlak heen, zoals bij een vulkaanuitbarsting, maar het hoopte op in een magmakamer onder het oppervlak. Terwijl de magmakamer afkoelde, kwam er warmte vrij waardoor het ijs van de ijskap begon te smelten. En de onderzoekers stellen dat deze magmakamer vandaag de dag nog steeds warmte genereert die het meer onder de zuidpool vloeibaar houdt. “Dit zou betekenen dat er nog steeds een actieve magmakamer in het binnenste van Mars huist, en dat dit dus geen koude, dode plek is,” zegt onderzoeker Ali Bramson.

Mocht deze theorie kloppen, dan zet dit het idee dat Mars een actieve planeet is – geologisch gezien – wat steviger in de schoenen. Dit zou wetenschappers kunnen helpen om beter te gaan begrijpen hoe planeten in de loop van de tijd evolueren.