De jacht op de ringen van Beta Pictoris b is geopend!

Met een speciale camera gaan astronomen kijken of deze planeet – op slechts 63 lichtjaar van de aarde – ook een indrukwekkend ringenstelsel heeft.

Het observatorium – dat speciaal voor de zoektocht naar de ringen van Beta Pictoris b is ontwikkeld – bevindt zich in Zuid-Afrika en is uitgerust met twee camera’s. Het observatorium heeft inmiddels de eerste opnamen gemaakt. En niets lijkt de camera’s nog in de weg te staan om een eventueel ringenstelsel rond Beta Pictors b te ontdekken. De camera’s zullen daartoe een jaar lang naar de planeet staren.

Deze opname is door één van de twee bRing-camera’s van de zuidelijke sterrenhemel gemaakt. Beta Pictoris is geel omcirkeld. Ook de Grote Magelhaense Wolk (in het midden, boven) en de Melkweg (rechtsonder) zijn te zien. Afbeelding: © Kenworthy / Stuik / Universiteit Leiden.

Saturnus en J1407
Bij een ringenstelsel denk je ongetwijfeld direct aan de omringde gasreus Saturnus. Maar een paar jaar geleden ontdekten onderzoekers dat dergelijke ringenstelsels ook buiten ons zonnestelsel te vinden zijn. De exoplaneet die rond de ster J1407 draait, heeft bijvoorbeeld een gigantisch ringenstelsel (veel groter dan dat van Saturnus).

Beta Pictoris b
Op basis van eerder verzamelde data vermoeden sterrenkundigen al een tijdje dat ook de planeet Beta Pictoris b zo’n ringenstelsel bezit. Maar ja, zeker weten ze dat niet. Dit jaar hebben ze echter de kans om dit mysterie op te lossen. Beta Pictoris b beweegt namelijk in 2017 – gezien vanaf de aarde – voor zijn ster langs. En als de planeet een ringenstelsel bezit, zouden we de schaduw van die ringen tijdens de planeetovergang moeten kunnen zien.

Het observatorium in Zuid-Afrika. Afbeelding: Kenworthy / Stuik / Universiteit Leiden.

April
Eventuele ringen rond Beta Pictoris b zouden ergens tussen april 2017 en februari 2018 waarneembaar moeten zijn. Maar zie maar eens een grote telescoop te vinden die gedurende die hele periode beschikbaar is. Dat lukte niet. En dus hebben sterrenkundigen – onder meer uit Leiden – het over een andere boeg gegooid en zelf een observatorium geknutseld om het ringenstelsel van Beta Pictors b te kunnen spotten. Zodra de camera’s aanwijzingen vinden dat de planeet daadwerkelijk ringen bezit, worden grotere telescopen ingezet om het ringenstelsel in detail te bestuderen.

Niet alleen (exo)planeten kunnen ringen bezitten. Een paar jaar geleden ontdekten onderzoekers dat ook planetoïden soms een ringenstelsel hebben. Zo blijken de planetoïden Chariklo en Chiron ringen te bezitten. Hoe de planetoïden precies aan die ringen zijn gekomen, is nog onduidelijk. Sommige onderzoekers denken bijvoorbeeld dat Chariklo een maantje had dat in stukken is gebroken. Het puin zou vervolgens een ring rond de planetoïde hebben gevormd. Anderen schrijven de ringen toe aan de opwarming van Chariklo. En een ander recent onderzoek stelt dat Chariklo en Chiron hun ringen te danken hebben aan het doorkruisen van de baan van een grote planeet.

Bronmateriaal

"Eerste licht voor camera die exo-ringen gaat spotten" - NOVA
De artistieke impressie bovenaan dit artikel is gemaakt door ESO / L. Calçada / N. Risinger.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd