Schijn bedriegt gelukkig. Maar ze schitteren wel – zeer dichtbij elkaar – aan de nachthemel. Dus werp eens een blik naar boven!
Volgende week maandag zullen de planeten Jupiter en Saturnus zo dicht bij elkaar in de buurt komen, waardoor het net lijkt alsof ze op ramkoers liggen. Gelukkig is dat niet het geval. Wel kun je ze nog maar nét met het blote oog van elkaar scheiden. Het belooft een bijzondere gebeurtenis te worden. Want een dergelijke ‘nauwe conjunctie’ is sinds 1226 niet meer voorgekomen.
Wat is er aan de hand?
Waar de aarde er één jaar over doet om een rondje rond onze zon te voltooien, doet Jupiter daar bijna twaalf jaar en Saturnus zelfs bijna dertig jaar over. Hierdoor staan de twee laatstgenoemde planeten ongeveer vijf keer per eeuw bij elkaar in de buurt; na bijna 20 jaar heeft Saturnus tweederde van zijn baan afgelegd en Jupiter een rondje meer. Het betekent dat Jupiter en Saturnus elkaar dus met enige regelmaat ontmoeten. Maar dit jaar is er wat bijzonders aan de hand. Want de twee planeten zullen nu wel erg dicht bij elkaar in de buurt komen.
Afstand
De twee planeten zullen elkaar op circa 0,1 graad – ofwel een vijfde van de diameter van de maan – passeren. De vorige keer dat dit gebeurde was in 1623, al was destijds de samenstand niet aan de nachtelijke hemel zichtbaar. De laatste keer dat dit wel zo was, was op 5 maart 1226. Toen kwamen de twee gasreuzen zelfs nog drie keer dichter bij elkaar in de buurt dan nu het geval wordt.
Op maandagavond 21 december staan Jupiter en Saturnus het dichtst bij elkaar. Maar het spektakel zal al in de komende dagen aan de nachtelijke hemel te bewonderen zijn. De dagen vóór de dichtste nadering is namelijk al te zien hoe de twee planeten naar elkaar toe bewegen. Na de 21e is bovendien te aanschouwen hoe de afstand tussen de gasreuzen weer groter wordt.
Werp een blik naar boven!
Het is dus zeker aan te raden om de komende week eens een blik naar boven te werpen. Want het verschijnsel kun je gewoon zonder speciale apparatuur bezichtigen. “Je kunt het beste ’s avonds tussen 17.30 en 18.00 naar de zuidwestelijke hemel kijken,” adviseert Marc van der Sluys van hemel.waarnemen.com. Kort daarvoor is het nog licht en rond 19.00 gaat het tweetal alweer onder. De planeten staan laag boven de horizon, dus het beste is om een plek te kiezen met een vrije blik naar het zuidwesten. Positioneer jezelf bijvoorbeeld op een bovenverdieping.
Waar je op moet letten? De planeet Jupiter is na de maan en Venus het helderste object aan onze nachthemel. Hierdoor is de gasreus dus gemakkelijk te vinden. Saturnus is ongeveer 80 keer zwakker, maar nog steeds prima met het blote oog zichtbaar. Je vindt ‘m vóór 21 december linksboven Jupiter en na die datum er rechtsonder. Gebruik bij voorkeur een verrekijker, want dat kan helpen om de planeten duidelijker in de schemering te zien. Bovendien kun je met behulp van een verrekijker ook de manen van Jupiter en de ringen van Saturnus spotten!
Grijp je kans, want de volgende keer dat de twee gasreuzen elkaar wederom dicht naderen, laat nog even op zich wachten. De volgende conjuncties vinden in 2040 en 2060 plaats, maar dan staan de twee planeten weer op de gebruikelijke afstand van elkaar, circa vijf keer verder dan nu. De eerst volgende mogelijkheid om de twee planeten op nauwe afstand van elkaar te zien schitteren, duurt nog even, al hoeven we er gelukkig niet weer 800 jaar op te wachten. De volgende nauwe conjunctie vindt namelijk ‘al’ op 15 maart 2080 plaats. Dat zullen sommigen van ons dus nog meemaken!
