Kakkerlak was er al toen supercontinent Pangea uit elkaar viel

De stugge insecten lopen al veel langer op aarde rond dan gedacht.

Kakkerlakken zijn bijna niet dood te krijgen. Geen wonder dat velen ervan uitgaan dat ze al heel lang op aarde rondlopen én hier waarschijnlijk nog steeds te vinden zijn tegen de tijd dat de mensheid is uitgestorven. Nieuw onderzoek lijkt die aanname te onderschrijven. Wetenschappers tonen namelijk aan dat kakkerlakken al veel langer bestaan dan gedacht en zelfs het uiteenvallen van een supercontinent meemaakten én daar handig van wisten te profiteren. Dat is te lezen in het blad Molecular Biology and Evolution.

Evolutie
De onderzoekers bestudeerden de meer dan 100 soorten kakkerlakken die ons vandaag de dag bekend zijn, om een beter beeld te krijgen van hun evolutionaire geschiedenis. En met succes. Hun studie wijst namelijk uit dat de laatste gemeenschappelijke voorouder van al deze kakkerlakken zo’n 235 miljoen jaar geleden op aarde rondwandelde. Het betekent dat de meeste bestaande kakkerlak-families evolueerden ten tijde van het uiteenvallen van supercontinent Pangea (dat gebeurde rond 200 miljoen jaar geleden) en ruim vóór Gondwana in de ons nu bekende continenten uiteenviel (dat gebeurde rond 135 miljoen jaar geleden, zie kader).

Supercontinent Pangea herbergde al het land dat onze planeet rijk is en werd omringd door één oceaan, die onderzoekers Panthalassa noemen. Op een gegeven moment begon het supercontinent – onder invloed van platentektoniek – echter uiteen te vallen. Daarbij ontstonden allereerst de continenten Laurazië en Gondwana. Uit die twee zogenoemde paleocontinenten kwamen uiteindelijk de continenten voort zoals wij die kennen. En de kakkerlakken maakten dat dus allemaal mee…

Verrassend
Dat 235 miljoen jaar geleden al de eerste gemeenschappelijke voorouder van alle nog levende kakkerlakken rondliep, is verrassend. Het oudste fossiele bewijs voor kakkerlakken is namelijk zo’n 95 miljoen jaar jonger.

Wereldheerschappij
Het onderzoek is echter niet alleen verrassend. Het verklaart ook een hoop. Bijvoorbeeld hoe de kakkerlak wereldheerschappij verkregen. Aangezien de insecten voor het uiteenvallen van Pangea al op aarde rondliepen, konden ze zich toen het supercontinent uiteenviel gewoon mee laten voeren met de aardplaten waarop ze zich op dat moment bevonden en zo de piepjonge continenten koloniseren.

De onderzoekers moeten wel opmerken dat die wereldheerschappij niet alle soorten kakkerlakken op deze manier kwam aanwaaien. Er zijn namelijk wat jongere afstammingslijnen die na het uiteenvallen van Pangea en Gondwana ontstonden en nabij Australië en Indo-Maleisië een oceaan over moesten steken om alle hoeken van de wereld te kunnen veroveren.