Wel is er een kans dat de golfstroom die warm water vanuit de Golf van Mexico naar Europa transporteert, verandert.
Dat concluderen Nederlandse onderzoekers in het blad Scientific Reports. Ze baseren zich op simulaties.
Zoet water
De Noord-Atlantische stroom brengt warm water vanuit de Golf van Mexico naar Europa en zorgt er zo voor dat het klimaat hier vrij mild is. “De oceanen slaan een enorme hoeveelheid energie op en de oceaanstromingen hebben een krachtig effect op het klimaat van de aarde,” vertelt onderzoeker Fred Wubs. Maar de Noord-Atlantische stroom is geen vast gegeven; al langer weten onderzoekers dat deze heel gevoelig is voor de concentratie zoet water aan het oppervlak van de oceaan. Als die concentratie verandert, kan mogelijk ook de intensiteit van de oceaanstroming veranderen (zie kader).
Het water dat de Noord-Atlantische stroom vervoert, is aan verandering onderhevig. Waar het nabij de evenaar nog warm is, koelt het richting het noorden rap af. Daarnaast verdampt er meer water dan dat er zoet water wordt toegevoegd. Het betekent dat het water in deze stroming naarmate je noordelijker komt, steeds kouder en zouter wordt. En daarmee neemt de dichtheid ervan ook toe. Het zorgt ervoor dat dit koudere, zoutere oppervlaktewater in het noorden naar de diepte zakt en naar het zuiden wordt getransporteerd, waarbij het weer opwarmt, zoeter wordt en het hele verhaal weer van vooraf aan kan beginnen. Klimaatverandering dreigt echter roet in het eten te gooien. De opwarming van de aarde zorgt er namelijk voor dat de Groenlandse ijskap smelt. Het (zoete) smeltwater wordt hoog in het noorden – waar koud en zout water normaliter afzakt – afgezet, waardoor het oppervlaktewater zoeter wordt en minder gemakkelijk zinkt. Eerder suggereerden studies al dat deze ontwikkeling ertoe kon leiden dat de Noord-Atlantische stroom afzwakt of zelfs helemaal stilvalt, waardoor ook het milde Europese klimaat in gevaar komt.
Onderzoekers van de universiteit Utrecht en Groningen hebben nu met behulp van een door hen gemaakt model uitgezocht welke gevolgen kleine fluctuaties in de hoeveelheid zoet water hebben voor de Noord-Atlantische stroom. “Deze simulaties laten zien dat de kans dat de Noord-Atlantische stroom in de komende 1000 jaar instort, verwaarloosbaar is,” aldus Wubs.
Veranderingen
Wel kunnen de huidige fluctuaties in de hoeveelheid zoet water aan het oppervlak van de oceaan leiden tot veranderingen in de Noord-Atlantische stroom. “In onze simulaties is de kans dat dit in de komende 100 jaar gebeurt zo’n 15%,” aldus Wubs. Deze veranderingen zouden kunnen leiden tot ongebruikelijk koude perioden. Meer onderzoek daarnaar is echter hard nodig.
Verder is het belangrijk om op te merken dat de onderzoekers in hun modellen zijn uitgegaan van kleine veranderingen in de hoeveelheid zoet water aan het oppervlak van de oceaan. De simulaties beschrijven dus niet de gevolgen van het deels of compleet afsmelten van de ijskappen, wat leidt tot een enorme stroom aan zoet water. Vervolgonderzoeken zullen uit moeten wijzen welke gevolgen deze grootschalige verandering voor de Noord-Atlantische stroom zou hebben.
