Kieskeurig eetgedrag hint op intelligentie

Tenminste: bij inktvissen.

Dat stellen onderzoekers in het blad Proceedings of the Royal Society. Ze baseren hun conclusie op experimenten met Sepia officinalis, oftewel de gewone zeekat. De inktvissen werden onderworpen aan de bekende marshmallowtest en doorstonden die glansrijk. Maar daar blijft het niet bij; de onderzoekers tonen ook aan dat de inktvissen die het beste scoorden tijdens de test, ook het intelligentst waren.

Marsmallowtest
De marshmallowtest is een bekend experiment dat in 1972 voor het eerst werd ingezet om na te gaan hoe het zat met de zelfbeheersing van kinderen. De kinderen werden aan een tafel gezet, waarop een marshmallow lag. Vervolgens kregen ze te horen dat ze het lekkers mochten opeten, maar er ook voor konden kiezen om het gedurende een kwartiertje te laten liggen. Als dat laatste lukte, kregen ze na die vijftien minuten twee marshmallows.

Voor het nieuwe onderzoek hebben wetenschappers dat experiment nu iets aangepast en vervolgens herhaald met zeekatten. De inktvissen kregen twee kamers te zien, waarin iets lekkers lag. In de ene kamer lag een koningsgarnaal die ze direct konden opeten. In de andere kamer lag een kreeftje dat de inktvissen veel lekkerder vinden, maar daar konden ze alleen bij als ze even wachtten en ondertussen niet de garnaal opaten. De onderzoekers voerden het experiment meerdere malen uit, waarbij de inktvissen elke keer net iets langer op het lekkere hapje moesten wachten en zich dus ook langer moesten zien te beheersen en de garnaal niet op te eten.

Resultaten
Alle inktvissen bleken over enige mate van zelfbeheersing te beschikken en minimaal 50 seconden op de kreeft te kunnen wachten, zonder zich tegoed te doen aan de garnaal. De best presterende inktvis wachtte zelfs 130 seconden op het kreeftje. Een prestatie die volgens de onderzoekers vergelijkbaar is met die van eerder al aan de marshmallowtest onderworpen grootbreinige gewervelden, zoals de chimpansee, kraai en papegaai. “Het was best verbazingwekkend dat de inktvis meer dan twee minuten kon wachten op een betere snack,” vindt onderzoeker Alexandra Schnell.

Begin 2020 publiceerden onderzoekers van de Cambridge University een studie waarin zij aantoonden dat inktvissen wanneer ze wisten dat hun favoriete hapje ‘s avonds op het menu staat, overdag minder aten. Werd er ‘s avonds sporadisch iets lekkers geserveerd, dan namen ze het risico niet en aten ze overdag gewoon lekker door. Het toonde volgens onderzoekers aan dat inktvissen hun eetgedrag heel snel aan kunnen passen en het leek niet ondenkbaar dat ze daarbij – wanneer ze overdag minder aten – ook een beroep deden op hun zelfbeheersing. Maar dat was door de studie-opzet lastig aan te tonen. De nieuwe studie – deels uitgevoerd door dezelfde onderzoekers als de studie uit 2020 – toont wel aan dat inktvissen over zelfbeheersing beschikken.

Intelligentie
De onderzoekers zetten nog een experiment met dezelfde inktvissen op om het leervermogen – dat een idee kan geven van de intelligentie – te testen. De inktvissen werden losgelaten in een watertank waarin een witte en een grijze stip waren aangebracht. Nadat de inktvissen in de gaten hadden dat ze een beloning kregen als ze naar de witte stip zwommen, draaiden de onderzoekers de boel om; nu volgde een beloning wanneer de inktvissen naar de grijze stip zwommen. De inktvissen die het snelst doorhadden dat de regels veranderd waren, bleken ook de inktvissen te zijn die eerder beter presteerden tijdens de marshmallowtest. “We ontdekten dat inktvissen die beter konden leren ook meer zelfbeheersing hadden. Dat verband is ook al gezien onder mensen en chimpansees, maar het is voor het eerst dat we het ook in een soort die niet tot de primaten behoort, aantreffen.”

Camouflage
Dat inktvissen zich zo goed kunnen beheersen, is op het eerste gezicht niet zo gemakkelijk te verklaren. Eerder werd wel gesteld dat zelfbeheersing van pas komt in sociale soorten of soorten die gereedschappen gebruiken. De laatstgenoemde soorten moeten wachten met jagen of verzamelen tot ze een geschikt gereedschap hebben. En in sociale soorten kan wachten met eten zodat anderen zich eerst aan voedsel tegoed kunnen doen, goed zijn voor de onderlinge band. Maar zeekatten zijn geen sociale dieren. Ook gebruiken ze geen gereedschappen. “Waarom zou een snelgroeiend dier met een gemiddelde levensduur van minder dan twee jaar zo’n kieskeurige eter zijn?” vraagt Schnell zich hardop af. Mogelijk heeft het te maken met het feit dat zeekatten alleen kunnen overleven door zich te camoufleren. “Zeekatten brengen de meeste tijd gecamoufleerd door,” aldus Schnell. “Ze zitten en wachten. En ze laten hun camouflage alleen varen als ze op zoek gaan naar voedsel, op dat moment zijn ze zichtbaar voor elk roofdier in de oceaan dat inktvissen lust.” De onderzoekers vermoeden dat inktvissen om die reden een beetje kieskeurig zijn. Ze zijn niet bereid om zich voor elk hapje kwetsbaar op te stellen, maar laten hun camouflage alleen varen als er kwalitatief voedsel tegenover staat.

Indrukwekkend
Dat inktvissen zich zo goed kunnen beheersen, is hoe dan ook indrukwekkend. “In staat zijn tot zelfbeheersing is een belangrijk onderdeel van het maken van toekomstplannen en dat is vrij geavanceerd gedrag,” aldus onderzoeker Nicola Clayton. “Zelfcontrole vereist dat je begrijpt dat soms geldt: ‘less is more‘ en dat het nu weerstaan van verleiding in de toekomst tot betere uitkomsten kan leiden.”

Wij mensen kunnen onszelf niet altijd beheersen. En ook voor inktvissen valt het waarschijnlijk niet altijd mee, zo suggereren de experimenten. Zo zagen de onderzoekers dat sommige inktvissen zich tijdens het wachten op de kreeft bewust van het direct beschikbare voedsel afwendden. Alsof ze zichzelf er zo van wilden weerhouden de garnaal te nuttigen en de kreeft mis te lopen.

Bronmateriaal

"Cuttlefish show their intelligence by snubbing sub-standard snacks" - Cambridge University
"Quick-learning cuttlefish pass 'the marshmallow test'" - Marine Biological Laboratory
Afbeelding bovenaan dit artikel: Alexandra Schnell

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd