En mogelijk kan dat helpen verklaren waarom ze zelf later meer moeite hebben om zich aan anderen te binden.
Soms blijkt de huwelijksbelofte, waarin je aan elkaar belooft om er in goede en in kwade dagen voor elkaar te zijn, onhaalbaar te zijn geworden. Het gevolg is dat getrouwde stellen uit elkaar gaan. Dat kan echter een behoorlijke impact op kinderen hebben. “Sinds het aantal echtscheidingen in onze samenleving begon te stijgen, is er bezorgdheid ontstaan over de gevolgen ervan voor kinderen,” zegt onderzoeksleider Maria Boccia. En in een nieuwe studie ontdekte de onderzoeker dat die gevolgen inderdaad stuitend zijn.
Studies
Omdat veel kinderen tegenwoordig te maken krijgen met scheidende ouders, proberen onderzoekers al enige tijd duidelijk te krijgen wat de gevolgen hiervan voor het kind precies zijn. “Het meeste onderzoek is echter gericht op kortetermijneffecten, zoals academische prestaties, of resultaten op langere termijn, zoals bijvoorbeeld de impact op eigen aangegane relaties,” legt Boccia uit. “Maar hoe een echtscheiding deze effecten precies veroorzaakt, is onbekend.”
Proefpersonen
Om die vraag te kunnen beantwoorden, verzamelden de onderzoekers 128 proefpersonen met een leeftijd tussen de 18 en 62 jaar. 27,3 procent van de deelnemers heeft gescheiden ouders. Deze mensen waren gemiddeld zo’n negen jaar toen hun ouders uit elkaar gingen.
Vragenlijst
Bij aankomst op de onderzoekslocatie werd de deelnemers eerst gevraagd hun blazen te legen. Vervolgens moesten ze een fles water leegdrinken alvorens een vragenlijst in te vullen. De vragenlijst betrof verschillende vragen over de ouders en leeftijdsgenootjes tijdens hun kindertijd, evenals hun huidige sociale functioneren. Denk bijvoorbeeld aan hoeveel genegenheid en bescherming ze tijdens hun kindertijd hadden ervaren, of dat ze juist slachtoffer waren geweest van misbruik. Ook gingen de vragen over hun eigen mate van vertrouwen, relaties en de behoefte aan goedkeuring.
Knuffelhormoon
Nadat de deelnemers de vragenlijst hadden ingevuld, werden er urinemonsters verzameld en analyseerden de onderzoekers de concentratie oxytocine, ook wel het knuffelhormoon genoemd (zie kader). En dit leidde tot een opvallende ontdekking. “We kwamen erachter dat het oxytocine-niveau aanzienlijk lager is bij mensen van wie de ouders tijdens hun jeugd gingen scheiden in vergelijking met degenen die nog getrouwde ouders hebben,” zegt Boccia. “Dit wijst erop dat echtscheidingen een nadelige invloed hebben op de oxytocinespiegel. Mogelijk houdt dit weer verband met andere effecten die bij kinderen van gescheiden ouders zijn ontdekt.”
Oxytocine (of het knuffelhormoon) komt vrij in de hersenen tijdens bepaalde fijne of intense ervaringen, zoals een bevalling, borstvoeding of seks. Het kan zelfs al vrijkomen wanneer je wordt geknuffeld door een romantische partner (wat het hormoon de opvallende bijnaam opleverde). Het hormoon lijkt dus een belangrijke rol te spelen bij sociale contacten en bij gevoelens van plezier. Maar het hormoon heeft echter ook een duistere kant. Onderzoek toonde namelijk aan dat het hormoon tevens gevoelens van angst kan veroorzaken. Oxytocine zorgt er namelijk voor dat stressvolle situaties, zelfs lang nadat we ze hebben meegemaakt, nog steeds voor angstgevoelens kunnen zorgen. Zodra we een stressvolle, sociale situatie meemaken, activeert het hormoon een deel van het brein dat ons geheugen intensiveert. Bovendien maakt het hormoon ons vatbaarder voor gevoelens van angst tijdens stressvolle sociale situaties die we daarna doormaken.
Het betekent dus dat kinderen van gescheiden ouders minder knuffelhormonen bezitten dan degenen van wie de ouders nog bij elkaar zijn. Een vondst die de onderzoekers nog wat verder probeerden uit te diepen. Nadere analyse toonde vervolgens aan dat personen met gescheiden ouders hun vader en moeder als minder zorgzaam en onverschilliger omschreven. Ook waren ze minder zelfverzekerd en hadden ze meer moeite met hechte relaties. Het betekent dus dat de lagere oxytocinespiegel mogelijk kan helpen verklaren waarom de kinderen van gescheiden ouders zelf later meer moeite hebben om zich aan anderen te binden. Bovendien omschreven ze zichzelf vaker als minder zorgzaam.
Verband
Dankzij de studie vallen een aantal belangrijke puzzelstukjes op zijn plaats. Eerdere studies naar kinderen van gescheiden ouders hebben bijvoorbeeld aangetoond dat zij vaker last hebben van stemmingsstoornissen en drugs gebruiken. “Gedrag dat verband houdt met oxytocine,” verklaart Boccia. Bovendien worden bepaalde vervelende ervaringen uit de kindertijd – zoals echtscheidingen of het overlijden van een ouder – in verband gebracht met depressie en angst op latere leeftijd. Ook zouden deze mensen zelf meer moeite hebben om kinderen op te voeden doordat ze soms door bepaalde ervaringen minder gevoelig zijn geworden of minder warmte kunnen bieden. Bovendien kunnen ze soms overdreven streng zijn.
Hoewel de studie het een en ander opheldert, zijn er nog steeds vragen onbeantwoord. “Een van de eerste vragen die mij werd gesteld is of het ook uitmaakt wat de leeftijd van het kind is op het moment dat zijn of haar ouders uit elkaar gaan,” zegt Boccia. “Dat is de meest prangende vraag die we nu willen gaan onderzoeken.”
